RUSSELL, John (1792-1878) İngiliz devlet adamı, iki kez başbakanlık yapmıştır.
18 Ağustos 1792’de Londra’da doğdu, 28 Mayıs 1878’de aym kentte öldü. Edinburgh Üniversitesi’nde öğrenim gördü. 1813’te Whig temsilcisi olarak parlamentoya seçildikten sonra parlamento reformu ve din ayırımının kaldırılması için mücadele etti.
1830’da Whigler’in iktidara gelmesi üzerine parlamento reformu yasa tasarısını hazırlamakla görevlendirilen komisyonda yer aldı. 1832’de kabul edilen ve oy verme hakkının kapsamını genişletip, seçim bölgelerini yeniden düzenleyen bu yasa Russell’a ülke çapında ün kazandırdı. Ardından, Lord Melbourne başkanlığında kurulan hükümette 1835-1839 arasında içişleri, 1839-1841 arasında ise koloniler bakanı olarak görev yaptı. 1846’da muhafazakâr (Tory) Peel hükümetinin istifasından sonra başbakan oldu.
1846-1852 arasındaki ilk başbakanlık döneminde çalışma süresi günde 10 saate indirildi, 1851’de çıkartılan bir yasa ile din adamlarının kendilerine papa tarafından verilen dini unvanları kullanmaları yasaklandı. Yahudiler’in parlamentoya kabul edilmeleri ve oy verme hakkının kapsamının genişletilmesi yolunda önerileri ise parti içindeki görüş ayrılıkları nedeniyle kabul edilmedi. Aralık 1851’de diplomatik yöntemlerine karşı çıktığı dışişleri bakanı Palmerston’u görevinden uzaklaştırması parti içinde tepkilere neden oldu. Bu olaydan iki ay sonra bir yasa tasarısının parlamentoya sunulması sırasında Palmerston yanlılarının muhalefetiyle karşılaşan Russell istifa etti.
1852’de Lord Aberdeen’in koalisyon hükümetinde dışişleri bakanlığına getirilen Russell, Ocak 1855’te Kırım Savaşı’nın ilk yenilgileri üzerine görevinden istifa etti. 4 yıl siyasetten uzak yaşadıktan sonra 1859’da ikinci Palmerston hükümetinde dışişleri bakam oldu. 1865’e değin süren bu görevi sırasında Amerikan İç Savaşı süresince İngiltere’nin tarafsızlığını korumaya çalıştı, İtalyan Birliği’ni destekledi. 1861’de lord unvanını alan Russell, 1865’te Palmerston’un ölümü üzerine başbakanlığa getirildi. Ancak, ertesi yıl ikinci parlamento reformu yasasının parlamentoda reddedilmesi üzerine istifa ederek yaşamının geri kalan bölümünü siyasetten uzak geçirdi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi