SALK, Jonas Edward (1914 – 23 Haziran 1995, La Jolla, San Diego) ABD’li viroloji ve bağışıklık bilim uzmanı. Çocuk felcine karşı etkili ilk koruyucu aşıyı hazırlamıştır.
28 Ekim 1914’te New York’ta doğdu. Polonya’dan ABD’ye göç etmiş bir Yahudi ailesinin oğludur. 1939’da New York Üniversitesi’nde tıp öğrenimini tamamlayıp, aynı kentteki bir hastanede iki yıl stajyer hekim olarak çalıştıktan sonra, önce salgın hastalıklar araştırma görevlisi, ardından asistan olarak 1942’den 1947’ye değin Michigan Üniversitesi’nde görev aldı. 1947’de bakteriyoloji doçenti olarak Pittsburgh Üniversitesi’ne geçen ve Virüs Araştırmaları Laboratuvan’nın yöneticiliğini de üstlenen Saik, 1949’da aynı üniversitede bakteriyoloji araştırma profesörlüğüne, 1954’te koruyucu hekimlik, 1957’de deneysel tıp profesörlüğüne getirildi. 1963’te San Diego’da Saik Biyoloji Araştırmaları Enstitüsü’nü kurarak 1975’e değin enstitünün yöneticiliğini, o tarihten sonra da bir araştırma vakfına dönüştürülen kuruluşun başkanlığını yürüttü.
Michigan Üniversitesi’nde bulunduğu yıllarda grip aşısının hazırlanmasına katkıda bulunan Saik, Pittsburgh Üniversitesi’ne geçtikten ve özellikle Enders ile çalışma arkadaşlarının ilk kez besi ortamında virüs üretmeyi başardıklarını öğrendikten sonra, tüm araştırmalarını çocuk felci aşısına yöneltti. Hastalık yapıcı etkisini yitirmesine karşın, vücutta antikor oluşumuna yol açarak, çocuk felci virüsünün her üç türüne karşı bağışıklık yaratabilecek ölü virüslerden oluşmuş aşısının ilk denemesini 1950’de hayvanlar üzerinde yaptı, iki yıl sonra çocuklarda denenen, 1954’te seri üretimine geçilen ve 1955’te geniş bir kampanyayla ABD’de uygulanmaya başlanan Saik aşısı, büyük bir umut ve coşkuyla karşılanmasına karşın, bir süre sonra yoğun tartışmalara neden oldu. Üretim ve depolama aşamasındaki denetim eksikliği nedeniyle, aşılanan iki yüz kadar sağlıklı çocukta felç belirtilerinin başlaması ve on bir çocuğun ölmesi Saik aşısına duyulan güveni sarsmış, tıp çevreleri ölü virüs aşısının etkisiz olduğunu öne sürerek canlı virüs aşısını savunmaya başlamıştı. Sonraki yıllarda, kas arasına şırınga edilen Saik aşısının üretimi denetlenerek bu sorunlar giderildiyse de, gerek ağızdan alınmasının getirdiği uygulama kolaylığı, gerek etkisinin çok uzun süreli olması nedeniyle, canlı virüslerden hazırlanan Sabin aşısı çoğu ülkelerde Saik aşısına tercih edildi.
• YAPITLAR (başlıca): Man Unfolding, 1972, The Survival of the Wisest, 1973, (“Çok Bilen Çok Yaşar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi