RENNER, Karl (1870-1950)
Avusturyalı siyaset ve devlet adamı.
II.Dünya Savaşı sonrasında cumhurbaşkanlığı yapmıştır. 14 Aralık 1870’te Unter-Tannowitz’de (bugün Çekoslovakya’da) doğdu, 31 Aralık 1950’de Viyana’da öldü. Fakir bir köylü ailesinin oğluydu. Viyana Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördü. Öğrencilik yıllarında Avusturya Sosyal Demokrat Partisi’ne üye oldu. 1896’da Viyana Üniversitesi’nde hukuk doktorasını tamamladıktan sonra parlamento kütüphanesinde çalışmaya başladı.
1907’de milletvekili seçilen Renner, imparatorlukta tüm etnik grupların eşit siyasal ve kültürel haklara sahip olacakları bir federasyon önerdi. I.Dünya Savaşı’nın sonunda Avusturya-Macaristan İmparator-luğu’nun yıkılmasından sonra Ekim 1918’de kurulan geçici hükümetin başına getirildi. Şubat 1919’da yapılan seçimleri de kazanarak bu görevi sürdürdü. Mayıs 1919’da Paris’te sürdürülen barış görüşmelerinde Avusturya heyetine başkanlık etti. Avusturya’nın Almanya ile bir birlik kurmasından yana olmasına karşın Eylül 1919’da Avusturya’yı Almanca konuşan diğer bölgelerden ayıran Saint Germain Antlaşması’m imzalamak zorunda kaldı. Antlaşmaya göre Avusturya Cumhuriyeti adını alan devletin gelecekte de Almanya ile siyasal ve iktisadi bir birlik kurması yasaklanmıştı. Başbakanlığı süresince bağımsız bir dış politika izleyen ve Avusturya’nın Milletler Cemiyeti’ne girmesini savunan Renner, Ekim 1920’de görevinden ayrıldı. Nisan 1931-Mart 1933 arasında meclis başkanlığı yaptı.
1934’te faşist Dollfuss yönetiminin Sosyal Demok-ratlar’a yönelttiği saldırılar sırasında tutuklanarak kısa bir süre hapsedildi. 1938’de Nazi Almanyası’nın Avusturya’yı işgali sırasında saklanan Renner, savaşın sona ermesinden sonra Avusturya’yı işgal eden SSCB yetkililerince hükümeti kurmakla görevlendirildi. Nisan 1945’te kurulan geçici hükümetin başkanı olarak savaş sonrasında ülkenin birliğini yeniden sağlamak için çalıştı. Aralık 1945’te Parlamento tarafından cumhurbaşkanlığına seçilerek bu görevi yaşamının sonuna değin sürdürdü.
• YAPITLAR (başlıca): Österreichs Emeuerung, 3 cilt, 1916-1917, (“Avusturya’nın Yenilenmesi”); An der Wende znveier Zeiten, 1946, (“İki Dönemin Arasında”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi