SABINUS, Massurius ( ? – 60) Romalı hukukçu. Roma Imparatorluğu’nun ilk lisanslı hukukçusu ve Sabinus Okulu’nun kurucusudur.
Doğum yılı ve yeri bilinmemektedir. Bazı kaynaklar ölüm tarihini 64 olarak verir. Ölüm yeri de bilinmemektedir. Yoksul düşmüş kent kökenli bir aileden gelmektedir. Yaşamı hakkında bilinenler azdır. İmparator Tiberius döneminde (14-37) hukukçu olarak adı duyulmaya başladı. Kendisine hukuk konularında başvuran vatandaşlara imparator adına yanıt vermesini sağlayan bir ayrıcalık (ius responendi) tanınınca, Roma’ nın ilk lisanslı hukukçusu oldu. Yaşamını hukuk dersleri vererek kazandı.
Sabinus, hukuk alanında, Augustus döneminin ünlü hukukçusu C.Ateius Capito’nun izleyicisi olmasına karşın Capito’yu aşmış ve kendi adıyla tanınan hukuk okulunu kurmuştur. Sabinus’un kurduğu hukuk okulu, öğrencisi C.Cassius Longinus’tan dolayı kimi zaman Cassius Okulu olarak da anılmaktadır. Sabinus Okulu, sonradan Proculus Okulu olarak adlandırılan ve Capito’nun çağdaşı hukukçu M.Antistius Labeo’dan etkilenen okulla çatışmaya düşmüştür. Profesyonel bir hukukçu olan Proculus ve Sabinus’un görüşleri arasında bilimsel anlamda bir ayırım yapma girişimleri sonuçsuz kalmıştır. Buna karşın, iki okul arasında uygulamada büyük farklar vardır.
Proculus’ün hukuk kurallarının değiştirilmesi konusunda daha tutucu olduğu bilinmektedir. Sabinus yanlıları, davalının kendisini savunabilmesi gerektiğine inanırken, Proculus yanlıları davalının verilecek cezayı kabullenmesi ve para cezası ödeyerek kurtulmaması gerektiğini savunuyorlardı.
Sabinus’un Roma medeni hukukunun gelişmesine olan katkısı büyüktür. En önemli yapıtı üç ciltten oluşan Ius Civile’dk (“Medeni Hukuk”). Sabinus bu yapıtında, miras hukukundan başlayarak, çeşitli medeni hukuk konularını işlemiştir. Vâris olarak kabul veya reddedilme, mal edinme, satış sözleşmeleri gibi konuları irdelemiş, kişinin devlet karşısındaki durumu, kölelerin serbest bırakılması, evlilik gibi kişisel hukuk konularına Ius Çivile’de yer vermiştir.
Ancak daha sonraki hukukçulann verdikleri bilgilerden tanınan Ius Çivile, uzun bir dönem Roma hukukçularına örnek oldu ve kaynak olarak büyük değer verildi. İmparator Hadrianus dönemine (117-138) değin ders kitabı olarak okutuldu. Sabinus’un yapıtında kullandığı şematik düzen ise etkisini çok daha uzun bir süre sürdürdü. Roma ve Bizans hukukçulan yapıtlarını, Sabinus örneğini izleyerek, konulara göre alt başlıklara ayırdılar. Ius Çivile’den, Bizans İmparatoru İustinianus zamanında yapılan kanun derlemelerinde de yararlanıldığı bilinmektedir.
Sabinus, Roma hukukunun eski aristokratik geleneğinden kurtarılmasında ve kurumsallaşmasında önemli rol oynamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Ius Çivile, 3 cilt.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi