SİREL, Nejat (1897-1959) Türk, heykelci. Büst ve anıtlarıyla tanınmıştır.
18 Haziran 1897’de Amasya’da doğdu, İstanbul’ da öldü, ilköğrenimini Amasya’da, ortaöğrenimini İstanbul’da tamamladı. Daha okul sıralarmdayken resim yapmaya başladı. Eniştesi ressam Avni Lifij’den çizgi, renk ve biçim zevkini aldı. Lifij’in karısı da resim yapıyordu. Sirel, bu sanat ortamından etkilenerek heykelci olmaya karar verdi. 1915’te devlet adına Almanya’ya gönderildi. Münih Güzel Sanatlar Aka-demisi’nde Kahn’ın atölyesinde heykel çalıştı. 1922’de Türkiye’ye dönünce İzmir Lisesi’nde iki yıl resim öğretmenliği yaptı. Sonra İstanbul’a atandı, çeşitli ortaöğretim kuramlarında resim dersi verdi. 1927’de Güzel Sanatlar Akademisi Heykel Bölümü’n-de asistanlığa başladı. Burada ilk Türk heykelcilerinden biri olan Mahir Tomruk’la birlikte Heykel Bölümü şefi Alman heykelci Rudolf Belling’e çevirmenlik etti. Kendini doyurmayan bu görevden başka, Akademi yönetimiyle de anlaşmazlığa düşünce 1932’de okuldan ayrılmak zorunda kaldı. Ancak 1937’de yeniden Heykel Bölümü’ne atandı. 1952’de Akademi müdürü oldu. 1959’da çağrılı olarak iki aylığına ABD’ye gitti. Yurda döndükten kısa bir süre sonra da öldü.
Nejat Sirel’in büstleri ve çeşitli kentlerde gerçekleştirdiği anıt heykellerinde belirli bir üslup birliği gözlenir. Midhat Paşa ve Abdülhak Hamit büstlerinde kesin ışık planları, biçimlerin belirginliğine yol açar. Bu büstlerde dokuya yer verilmemiş, insan teninden daha pürüzsüz yüzeyler elde edilmiştir. Ahmet Haşim’in Maskı’nda. izlenimci (empresyonist) bir tavırla hacimlenen biçimler nedeniyle daha canlı bir görünüm sağlanmıştır. Yüzey üstündeki girintili çıkıntılı biçimler, bir izlenimci ressamın fırça darbeleri gibi taze durur. Bu yorumlama, Türk heykel sanatında yeni bir anlayıştır. Avni Lifij’in Büstü’ndeyse, Ahmet Haşim’in Maskı’nda olduğu gibi izlenimci bir tavır güdülmez tersine, biçimler bir doku öğesiyle kaplanmıştır. Büstte, Avni Lifij’in romantik, içine kapanık kişiliğinden çok Sirel’in sanatçı yanı ağır basar.
• YAPITLAR (başlıca): Midhat Paşa Büstü, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi; Abdülhak Hamit Büstü, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi; Ahmet Haşim’in Maskı, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi; Avni Lifij’in Büstü, İstanbul Resim ve Heykel Müzesi \ Atatürk Anıtı (M. Tomruk ile), Bursa; Atatürk Anıtı, 1940, Bolu; Atatürk Anıtı, Çanakkale; Atatürk Anıtı (H.Atamulu ile), 1944; Malatya; İnönü Anıtı (H.Atamulu ile), Malatya.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi