PREMINGER, Otto (1906 – 23 Nisan 1986, New York)
Avusturya asıllı ABD’li sinema yönetmeni. Bazı yapıtları hiç tutulmamakla birlikte ticari bakımdan başarılı birçok film gerçekleştirmiştir.
5 Aralık 1906’da Viyana’da doğdu. Bir Yahudi ailenin çocuğuydu. Hukuk eğitimi yaptı. Ancak tiyatroya ilgi duyarak tiyatro yönetmeni Max Reinhardt’ın yanında oyuncu ve yapımcı yardımcısı olarak çalışmaya başladı. 1933’te Viyana’daki ünlü Josefstâdter Theater’in yönetimine getirildi. 1935’te ABD’ye giderek Broadway’de bir dizi oyun sahneye koydu. Hollywood’a geçerek film çekim yöntemlerini ve bazı yönetmenlerin yapıtlarını inceledi. 20th Century Fox Şirketi yöneticileriyle anlaşmazlığa düşüp kara listeye alınınca Broadway’e geri döndü.
Bir süre filmlerde Nazi subayı rollerine çıktı. 1943’te 20th Century Fox için yönettiği Laura (Kanlı Gölge) ile yönetmenliğe yeniden başladı. Beğenilen ve ticari bakımdan büyük başarı kazanan bu film Preminger’in başyapıtı sayıldı. İlk filmlerinin çoğu tarihsel yapıtlardı. Bunlardan 1947’deki Forever Amber (Amber) pahalı bir yapım olmasına karşın büyük bir gişe başarısızlığına uğradı. 1953’teki The Moon Is Bitte (“Ay Mavidir”) ve 1955’teki The Man With the Golden Arm (“Altın Kollu Adam”) geniş tartışmalara yol açtı. 1954’te yalnızca zenci oyuncularla çektiği Carmen uyarlaması Carmen Jones (Siyah Carmen) ilginç bulundu. Aym dönemde yaptığı Bemard Shaw uyarlaması Saint Joan (“Ermiş Joan”) ticari ve sanatsal açıdan tam bir fiyasko olurken, Anatomy of a Murder (“Bir Cinayetin Anatomisi”) büyük başarı kazandı. 1959’da çektiği ve gene tümüyle zenci oyuncuları kullandığı Porgy and Bess uyarlaması ise pek ilgi çekmedi.
1960’ta Exodus adlı filmiyle sinemaskop tekniğini başarıyla uygulayan Preminger, bundan sonraki filmlerinde geniş perdenin olanaklannı geliştirmeye çalıştı. Önemli ve büyük konulara el atan ama pek başarılı olamayan filmler yaptı.
• YAPITLAR (başlıca): Die grosse Liebe, 1931, (“Büyük Aşk”); Laura, 1944, (Kanlı Gölge); Forever Amber, 1947, (Amber); The Moon Is Blue, 1953, (“Ay Mavidir”); Carmen Jones, 1954, (Siyah Karmen); Rizer of No Ketum, 1954, (Dönüşü Olmayan Nehir); The Man With the Golden Arm, 1955, (“Altın Kollu Adam”); Saint joan, 1957, (“Ermiş Joan”); Borıjour Tristesse, 1958, (Günaydın Hüzün); Porgy and Ben, 1959, (“Porgy ve Bess”); Anatomy of a Murder, 1959, (“Bir Cinayetin Anatomisi”); Exodus, 1960, (Ekso-düs); Hurry Sundown, 1967, (Korkunç İtiraf); Such Good Friends 1971, (“İyi Arkadaşlar”); The Human Factor, 1980, (“İnsan Öğesi”).
• KAYNAKLAR: W.I -‘rischauer, Behind the Scenes of Otto Preminger, 1973; G. Pratley, The Cinenıa of Otto Prenıinger, 1971.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi