Platonculuk
Rönesans başlangıcında, Aristoteles felsefesinden kaynaklanan Skolastik’e karşı belirgin bir tepki görülür. Bu tepkinin ardından, Platonün geliştirdiği varlık anlayışını benimseme, onun idea kuramım yeniden yorumlama eğilimi doğar. Önce coşkulu bir ilgi niteliği taşıyan bu düşünce akımı, Cosimo de Medici’nin Floransa’da Platon Akademisi’ni kurdurmasıyla bağımsız bir felsefe dizgesine dönüştü. 1438’de, Ferrara ve Floransa’da, Doğu-Batı kiliselerini birleştirme amacıyla düzenlenen toplantılara katılan, Bizanslı filozof G.Gemistos Plethon’un Platon felsefesini açıklayan konuşmaları geniş bir ilgi uyandırdı. Bu ilgi, bir süre sonra, Plotinos’un geliştirdiği Yeni-Platonculuk öğretisini de kapsadı. Böylece, Batı ‘da, Platonculuk ve Yeni-Platonculuk akımlarının gelişmesine olanak sağlandı.
Platonculuk’un odağını Platonün yapıtlarını tanıtma, içeriklerini açıklama ve yorumlama oluşturur. Bu çalışmalar sonucu, Platonün, o dönemde bilinen, bütün yapıtları Latince ve İtalyanca’ya çevrilmiş, Kilisenin benimsediği Aristotelesçilik’e karşı yeni bir düşünce akımı olarak Platonculuk ortaya çıkmıştır. Platonün idea kuramına dayanan ve bir varlık sorunu geliştirmeye çalışan bu akım etik, estetik, bilgi, evren, devlet, eğitim, tin, gerçeklik, ölümsüzlük, erdem, iyi, güzel, bilgelik gibi konulan içerir, bunlara Platonün düşünce yöntemine uygun bir biçimde çözüm arar. G.Gemistos Plethon’un başlattığı bu çığın Trabzonlu Basilitıs Bassarion, Marsilius Ficinus, Giovanni Pica Della Mirandola* gibi filozoflar geliştirmişlerdir. Özellikle evrenin uyumlu bir bütün olduğu sorunu üzerinde duran Platonculuk, insanı bu varlık bütünü içinde görür, onu özgün bir küçük evren (mikrokosmos) olarak anlar. Büyük evren (makrokosmos) karşısında bulunan küçük evren düşünce alanındaki yaratıcı yeteneğiyle Tann’nıtı benzeridir. İnsana bu açıdan bakan öğreti dinle felsefeyi uzlaştırma eğilimini de içerir. Bu öğreti, daha sonraları, Yeni-Platonculuk’la bağdaştırılarak yeni bir din felsefesinin doğmasına ortam sağlamıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi