RİCHARD, Mediavilla (1250-1308)
İngiliz, tanrıbilimci. Usla donanmış her tinin, duyu verilerinden soyutlama yoluyla kavramları oluşturan, bir yetisi bulunduğunu ileri sürmüştür.
Middieton kentinde doğdu, Oxford’da öidü. Fransisken tarikatına girerek, hukuk, felsefe ve tanrıbilim öğrenimi gördü. Özellikle Augustinus ve Bonaventura’nın yapıtlarını inceleyerek, onlardan yeni bir öğreti geliştirmeye çalışmıştı. Bir süre Paris’e giderek tanrıbilim ve felsefe konularında konuşmalar yaptı, İngiltere’ye döndüğünde Oxford Üniversitesi’nde tanrıbilim ve felsefe okutmakla görevlendirildi.
Richard’ın felsefe ve tanrıbilimle ilgili düşüncelerinin kaynağı Augustinus ve Bonaventura gibi tanrıbilimcile-rin geliştirdikleri variıkbilim ve metafizik öğretisidir. Ona göre felsefe ve tanrıbilimin üzerinde durması gereken başlıca sorunlar insan, evren, Tanrı, tin, töz ve bilgidir. İnsan tin ile gövde gibi iki tözden kumlu bir bütündür. Tinin başlıca özelliği düşünmenin, diriliğin kaynağı olmasıdır. Tinde, kendiliğinden dolaysız sezgi bulunmaz, onu etkin duruma getiren ustur. Bu nedenle her usla donatılmış tinin duyulardan gelen izlenimleri soyutlayarak, kavramları oluşturma yetisi (entelekheia) vardır. Bu yeti kişinin içine doğan tanrısal ışımayı (illuminatio) üretici eyleme dönüştürür, bu da gene yetinin kendi kendini aydınlatması, kavrayıcı duruma getirmesi demektir.
Richard’ın kuramına göre insanda, doğuştan, bir Tanrı düşüncesi yoktur. Tanrı’nın varlığı bile duyu verilerine dayanılarak açıklanabilir. İnsanın kavrama yetisi tikeli, tümeli ve bireysel olanı bilebilir, bu nedenle tikelle ilgili bilim olanaklıdır. Ancak Tanrı’yı bu bilinen nesneler arasında saymak doğru değildir. Çünkü Tanrı bir olanak değil gerçekliktir, varlığın kendisidir, yalnız kendi kendisiyle var olduğundan da tözdür (substantia). Evren sonsuz değildir, çünkü onu yaratan Tanrı’dır ve Tanrı kendi niteliğini evrene veremez. Biçim, nesnel varlıkta, olanak niteliğinde bulunur.
Richard tanrıbilim ve felsefe çalışmaları yanı sıra fizik sorunlarıyla da ilgilenmiş, düşme hızının geçen zaman ve aşılan uzayla bağlantılı olduğunu ileri sürmüştür.
• YAPITLAR (başlıca): Quaestiones disputatae, (ö.s.), 1489, (“Kuramsal Araştırmalar”); Süper quattuor libros sententi-arum, (ö.s.), 1591, (“Üstün Bilgiler Konusunda Dört Kitap”).
• KAYNAKLAR: E.Hocedez, S.J.Richard de Middleton, savie, ses oeuvres, sa doctrin, 1925; P.Rucker, Der Ursprung Unse-rer Begriffe nach R.v.Middletousn, 1934.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi