RIZA NUR (1878-1942)
Türk hekim ve siyaset adamı. II.Meşrutiyet dönemi siyasi tartışmalarında önemli rol oynamış, Hürriyet ve İtilaf Fırkası’m kurmuştur.
Sinop’ta doğdu,8 Eylül 1942’deİstanbul’da öldü.İlköğrenimini Sinop’ta, ortaöğrenimini İstanbul’daki askeri okullarda tamamlayarak Askeri Tıbbiye’yi yüzbaşı olarak bitirdi. Bir süre Gülhane Askeri Hastanesi’nde çalıştıktan sonra Askeri Tıbbiye’de Cerrahi muallimliğine getirildi ve binbaşı oldu.
II.Meşrutiyet’te Sinop mebusu seçilerek Meclis-i Mebusan’a girdi. Kısa bir süre sonra üyesi bulunduğu İttihat ve Terakki’ye karşı muhalefete girişti ve partiden istifa ederek Osmanlı Ahrar Fırkası’na girdi. 31 Mart 1909’dan sonra yurt dışına çıkmak zorunda kaldı. 1911’de yurda dönerek Miralay Sadık Bey’le birlikte Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nı kurdu. İttihat ve Terakki Fırkası, 1913’te Babıali Baskını’yla iktidarı ele geçirince yurt dışına sürüldü. Fransa’da ve Mısır’da yaşadıktan sonra 1919’da yurda dönerek 12 Ocak-16 Mart 1920 arasında çalışan son Meclis-i Mebusan’a girdi. Meclisin dağıtılmasından sonra Ankara’ya geçerek TBMM’ye Sinop mebusu olarak katıldı. Mustafa Kemal Paşa başkanlığında kurulan ilk hükümette 16 Aralık 1920-24 Ocak 1921 arası maarif vekilliği (milli eğitim bakanlığı) yaptı. Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’na delege olarak katıldı. 24 Aralık 1921-9 Temmuz 1922 arası Fevzi Paşa (Çakmak) hükümetinde sıhhiye ve muavenet-i içtimaiye vekilliği (sağlık ve sosyal yardım bakanlığı), 25 Eylül 1922 -4 Ağustos 1923 arası Rauf Bey (Orbay) hükümetinde ve 14 Ağustos 1923-27 Ekim 1923 arasındaki Fethi Bey (Okyar) hükümetinde sıhhiye vekilliği yaptı. 1923’te yeniden Sinop mebusu seçildi ve 1926’da siyasi yaşamdan çekilerek yurt dışına gitti. Atatürk’ün ölümünden sonra yurda dönerek son yıllarını siyasetten uzak geçirdi.
• YAPITLAR (başlıca): Servet-i Şahane ve Hakk-ı Millet, 1908; Meclis-i Mebusan ’da Fırkalar Meselesi, 1909; Cemiyet-i Hafiye, 1914; Hürriyet ve İtilaf Nasıl Doğdu, Nasıl Öldü, 1919; Gurbet Dağarcığı, 1919; Türk Tarihi, 12 cilt, 1924-1926; Hücumlara Cevaplar, 1941; Hayat ve Hatıratım, (ö.s.), 4 cilt, 1967-1968.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi