SAMİPAŞAZADE SEZAİ (1860-1936) Türk, yazar. Sergüzeşt adlı romanıyla tanınmıştır.
İstanbul’da doğdu, 26 Nisan 1936’da aynı kentte öldü. Özel eğitim gördü. Arapça, Farsça, Fransızca, Almanca, İngilizce öğrendi. 1878’de ilk yapıtı olan Şîr adlı oyununu yayımladı. 1880’de Evkaf Nezareti Mektubî Kalemi’nde memur oldu. Ertesi yıl elçilik ikinci kâtibi olarak Londra’ya gitti. Orada kaldığı sürede Ingiliz ve Fransız edebiyatını inceledi. 1885’te İstanbul’a döndü. İstişare Odası’nda memur oldu. 1889’da ilk romanı Sergüzeşt’i yayımladı. Bu roman nedeniyle gözaltına alınınca Paris’e kaçtı. Orada, 1901’de Jön Türkler’e katıldı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin yayın organı Şura-yı Ümmet gazetesinde II.Abdülhamid ve baskı rejimine karşı yazılar yazdı. 1908’de Meşrutiyet ilan edilince İstanbul’a döndü. Ertesi yıl Madrid büyükelçiliğine atandı, 1914’e değin orada kaldı. I.Dünya Savaşı yıllarını İsviçre’de geçirdi. 1921’de emekliye ayrıldı, yurda döndü. 1927’de vatana yaptığı hizmetlerden dolayı TBMM’ce kendisine aylık bağlandı.
İlk yazılan, on dört yaşındayken Kamer ve Ittihâd gazetelerinde yayımlanmıştır. Öykülerinde yalın bir anlatım kullanmış, psikolojik çözümlemelere yer vermiştir. Konularını gerçeğe bağlı bir gözlemle güncel yaşamdan çıkarmıştır. Sergüzeşt romanında bir paşazade ile bir cariyenin aşk serüvenini işlemiştir. Sade ve yapmacıksız diyaloglann, doğru gözlemlerin, gösterişli betimlemelerin yanı sıra, sık sık olay örgüsünün dışına çıkıp kendi düşüncelerini belirtir. Yapıt, âşık öyküleri kalıbına ideolojik bir içeriğin yerleştirildiği, romantik yönü ağır basan bir roman görünümündedir. Samipaşazade genelde Romantizm’den Gerçekçilik’e (Realizm) yönelen Tanzimat edebiyatçılarından biri olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Şîr, oyun, 1887; Sergüzeşt, roman, 1889; Rumûz-ul Edep, anı, 1900; Küçük Şeyler, öykü, 1892; İclâl, mektuplar, 1923.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi