SARUHAN BEY ( ? – 1345) Türk beyi. Saruhanoğulları Beyliği’nin kurucusudur.
Doğum tarihi ve yeri bilinmiyor. Manisa’da öldü. Harezm Türkmenleri’nden olduğu sanılıyor. Önce Harezmşahlar’ın sonra Anadolu Selçuklu Devleti komutanlarından olan Saruhan Bey’in torunu ve Alpagı’nın oğludur.
Saruhan Bey’in Batı Anadolu’daki ilk girişimleri 1302’de başladı. Bizans imparatoru II.Andronikos’un gönderdiği orduyu etkisiz duruma getirdi. 1305’te Manisa bölgesinde akınlanm yoğunlaştırarak Katalan kuvvetlerini Danya Kalesi’nde kuşattı. Bundan sonra akınlanm aralıksız sürdürerek 1313’te Manisa’yı aldı. Kendi adıyla anılan beyliğini kurarak Manisa’yı merkez yaptı. Doğuda Germiyanoğullan, kuzeyde Karasioğulları, güneyde Aydınoğullan beylikleriyle çevrelenmiş olan topraklarını deniz yönünde genişleterek İzmir Körfezi’ne değin egemen oldu. Bu genişlemenin doğal sonucu olarak denizciliğe ağırlık verdi ve güçlü bir donanma kurdu. Foça, Naksos ve Sakız’daki Cenevizli-ler’i ve Midilli’yi vergiye bağladı.
1330’da Aydmoğlu Umur Bey’le birlikte Gelibolu’-‘ ya akınlar yaptı.Önemli bir sonuç getirmeyen bu akınlar sonunda ganimet ve tutsaklarla döndü. 1334’te yine oğlu Süleyman Bey’i Umur Bey’le birlikte bir filoyla Yunanistan’a gönderdi. Ancak oğlu Süleyman Bey ve adamları Midilli’yi ele geçiren Foça valisi tarafından tutsak edildiler. 1336’da Foça ve Midilli üzerine bir sefer düzenleyen Bizans imparatoru III.Andronikos’un yardım isteğini oğlu Süleyman Bey ve adamlarının serbest bırakılması koşuluyla kabul eden Saruhan Bey, kuşatmanın fazla uzaması ve sonuç alınamamasma karşın oğlunu ve adamlarını Foçalılar’ın elinden kurtardı.
1341’de Bizans’ta başlayan iktidar mücadelesinden yararlanarak Gelibolu ve çevresini vurmak üzere gönderdiği filo etkili olamadığı gibi, bir Bizans donanması Saruhanoğulları’nın kimi kıyı kentlerini vurdu. 1344’te Foça’ya Cenevizlilerim, İzmir’e Latîn-ler’in egemen olması, beyliğinin deniz ticaretindeki etkinliğine önemli bir darbe indirdi. 1345’te yardım isteğinde bulunan Kantakuzenos’a oğlu Süleyman Bey komutasında bir kuvvet gönderdi. Ancak oğlu seferden dönerken öldü. Saruhan Bey de bu olaydan kısa bir süre sonra öldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi