SCIPIO AFRICANUS (İÖ 236-184) Romalı asker ve devlet adamı. Hannibal’i yenerek II. Pön Savaşı’nı sona erdirmiştir.
Roma’da doğdu, Campania’da Liternum’da öldü. Roma’nın önemli Patrici ailelerinden birinden geliyordu. İÖ 218’de konsül olan ve Hannibal’in İtalya’yı işgalini önlemeye çalışan babası Publius Scipio’nun komutasında Ticinus (Ticino) Savaşı’na katıldı. İÖ 216’da askeri tribün olarak, Cannae Savaşı’nda bulundu. İÖ 213’te sivil yaşama döndü. İÖ 211’de babası Publius ve amcası Gnaeus Scipio, İspanya’da Kartacalılar’a karşı savaşırlarken öldürüldüler. Scipio, konsül ya da praetor olmamasına karşın İspanya’ya gönderilen yardım birliklerinin başına geçti.
Kartacalılar’m, İtalya’da bulunan Hannibal’e yardım etmelerini önlemek ve İspanya’yı denetim altına almak amacıyla İÖ 209’da Yeni Kartaca’ya (Cartagena) karşı bir saldırı düzenledi ve kenti aldı. İÖ 208’de, Hannibal’in küçük kardeşi Hasdrubal’i, Baecula’da (Bailen) yengilgiye uğrattı. Bununla birlik Hasdrubal’in İtalya’ya gitmesini önleyemedi. Hasdrubal’i izlemekten vaz geçen Scipio, İspanya’da kalarak diğer Kartaca güçleri ile savaşmaya başladı. İÖ 206’da İlipa’da (Seville yakınlarında Acalâ del Rio) bir Kartaca ordusunu yenilgiye uğrattı. Gades’i (Cadiz) ele geçirerek, İspanya’nm denetim altına alınması işlemini tamamladı.
İÖ 205’te konsül seçildi. İtalya’da Hannibal’i yenmenin güçlüğünü kavrayan Scipio, savaşı sona erdirmek için doğrudan Kartaca’ya saldırılması görüşündeydi. Sicilya’ya geçen ve asker toplayan Scipio, İÖ 204’te Afrika kıyılarına çıktı, Utica’yı kuşattı. İÖ 203 kışında Hasdrubal adlı başka bir Kartaca komutanını ve Numidyalı bağlaşıklarını yenilgiye uğrattı. Scipio’nun Tunus’u alması üzerine Kartacalılar barış için girişimlerde bulundular. Scipio da ateşkes ilan etti. Kartaca’nın tehlikede olduğunu gören Hannibal ise, İÖ 202 kışında Afrika’ya geri döndü. Hannibal’in geri dönmesi çarpışmaların yeniden başlamasına neden oldu. Numidya Prensi Masinissa’dan önemli bir süvari yardımı almayı başaran Scipio, Zama’da Hannibal’in ordusunu ağır bir yenilgiye uğrattı. Kartaca ile barış yapmayı kabul eden Scipio, bu savaştan sonra Africanus (Afrikalı) unvanım aldı.
Scipio, İÖ 199’da senato başkanlığına (princeps senatus) getirildi. İÖ 194’te ikinci kez konsüllüğe seçildi. İÖ 193’te, Roma korumasına girmiş olan Numidya Kralı Masinissa ve Kartaca arasındaki bir anlaşmazlığı çözümlemek için Afrika’y« gönderildi. Selevkos Kralı III. Antiokhos’un Yunanistan’a saldırması ve yenilgisinden sonra Scipio’nun kardeşi Lucius, III. Antiokhos üzerine savaşa gönderildi. Scipio kardeşinin ordusunda komutan yardımcısı (legate) oldu. Lucius, İÖ 190’da Manisa’da III. Antiokhos’u yenilgiye uğrattı. Scipio Africanus, zafere karşın oldukça hafif koşullar taşıyan bir barış antlaşması hazırladı.
Yaşlı Cato’nun başı çektiği karşıtları bu barış antlaşmasına karşı çıktılar. Lucius ve Scipio Africanus’ un, III. Antiokhos’tan rüşvet aldıklarım ileri sürdüler. Scipio Africanus, bu eleştiriler üzerine, İÖ 184’te Liternum’daki villasına çekildi ve kamu hizmetinden ayrıldı.
Scipio Africanus, İspanya ve Afrika’da Roma üstünlüğünün sağlanmasma katkıda bulunmuş; yenilen devletler ile yapılan antlaşmalarda ılımlı bir politika izlemiş; yeni bağlaşıklar kazanmıştır. Aynı zamanda Yunan kültürünün koruyucusu olmakla da tanınmıştır.
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi