SEYYİD SAİD (1791-1856) Muskat, Umman ve Zanzibar sultanı. Batı Afrika kıyılarım ele geçirerek güçlü bir ticaret ağı kurmuştur.
Muskat yakınlarında doğdu, 19 Ekim 1856’da denizde öldü. 1806’da Muskat ve Umman sultam oldu. Hiçbir dönemde imam unvanını almamasına karşın Ibadiye tarikatının dünyevi önderliğini üstlendi. Kan davalarının taşıdığı önemden dolayı ancak hain bir akrabasını öldürttükten sonra Seyyid (yönetici) unvanım aldı. Böylece 1824’te Mekke’ye görkemli bir hac ziyareti yaptı.
Avrupalı tacirlerin Napoleon Savaşları sırasında Uzakdoğu ticaretinde Arap deniz gücüne dayanmak zorunda kalmasından yararlanarak büyük bir servet edinen Said, Ingilizler’in limanların denetimini ele geçirerek Hint Okyanusu’nu bir “İngiliz gölü” haline getirmesinden sonra Arap Yarımadası’nm içlerine doğru yayılmaya yöneldi. Ancak Vehhabiler ile tutuştuğu uzun süreli savaşın bir sonuç vermemesi üzerine bu girişimden vazgeçti. Bozulan iktisadi durumu düzeltmek amacıyla 1822’de İngilizler ile anlaşma yoluna gitti.
1830larda bir dizi askeri sefer sonunda Doğu Afrika kıyılarındaki önemli ticari merkezleri ele geçirdi. 1840’ta başkentini Muskat’tan Zengibar (Zanzibar) Adası’na taşıdı. Diplomatik oyunlarla kabile şefleri arasındaki çatışmalardan yararlanarak 1841 sonunda başlıca kıyı kentlerini denetim altına aldı ve Mogadişu’dan Tanganika’nın (bugün Tanzanya) güneyine kadar 660 millik bir kıyı şeridi üzerinde egemenlik kuran ilk Arap yönetici oldu. Umman’ı bütünüyle terketmemekle birlikte burayı ancak Ingiliz desteğiyle ve Vehhabiler’e ödediği haraçlarla elinde tutabildi. Zanzibar’ın elverişli ikliminden yararlanarak Avrupa’ya satmak üzere ucuz köle emeğine dayalı geniş çaplı karanfil ekimini başlattı. Ayrıca şeker ve çivit üretimi için de deneylere girişti. Afrika içlerindeki büyük köle kaynağına ulaşmak amacıyla Hint sermayesi ile Arap kervan tacirleri arasında arabuluculuk yaptı. Bu alanda tam bir tekel oluşturarak durumunu sağlamlaştırdı. Ancak Tanganika içlerindeki güçlü kabileler karşısında yenilgiye uğrayarak fazla ileriye gidemedi.
Bu arada İngilizlçr ile sıkı bir işbirliği yapmanın yanı sıra 1833’te ABD ile, 1844’te de Fransa ile bir ticaret antlaşması imzaladı. Zanzibar kenti en önemli köle ve fildişi ihracat ambarlarından biri oldu. Adanın güneyinde ise tahıl ve hindistan cevizi plantasyonlarında hızlı bir gelişme oldu. Said’in ölümünden sonra Ingiliz müdahalesi ve veraset anlaşmazlıkları yüzünden Arap-Hint ittifakı giderek çöktü. Ancak onun kurduğu egemenlik ve sömürü sistemi yaklaşık yüz yıl daha sürdü.
Ebu Said hanedanının en güçlü yöneticisi olarak kabul edilen Seyyid Said, İslamiyet’in ve Stvahili ticari dilinin yayılmasında önemli bir rol oynamış ve Doğu Afrika kıyıları ile iç kesim arasında kalıcı bir bağlantı kurulmasını sağlamıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi