RİCHARDS, Theodore William (1868-1928)
ABD’li kimyacı. Elementlerin atom ağırlıklarım büyük bir duyarlıkla ölçmüş ve izotopların varlığım kimyasal yoldan doğrulamıştır.
31 Ocak 1868’de Pennsylvania Eyaleti’nin Germantown kentinde doğdu, 2 Nisan 1928’de Massachusetts Eyaleti’ndeki Cambridge’de öldü. Harvard Üniversitesi’nde kimya öğrenimini tamamlayarak 1888’de doktora derecesini aldı. Bir yıl süreyle Almanya’daki Göttin-gen ve Leipzig üniversitelerinde araştırmalar yapıp, Meyer, Rayligh gibi ünlü kimyacıların derslerini izledikten sonra ülkesine döndü ve 1889’da asistan olarak Harvard Üniversitesi’ne kabul edildi, 1891’de de analitik kimya derslerini vermeye başladı. 1895-1896 yıllarında gene Almanya’da bu kez Ostwald ve Nernst’in yanında çalışan Richards, 1901’de Harvard Üniversitesi’nde profesörlüğe, 1903’te de Kimya Bölümü’nün başkanlığına getirildi. Ayrıca 1912’de, yeni kumlan Wolcott Gibbs Laboratuvan’nın yöneticiliğini üstlenerek yaşamının sonuna değin Harvard’daki öğretim göreviyle birlikte yürüttü. Birçok bilimsel kuruluşun üyeliğine seçilen, 1910’da Royal Society’nin Davy madalyasını, 19l4’te Nobel Kimya Ödülü’öüalan Richards’ınadınal925’te Harvard Üni-versitesi’nde yeni bir kimya kürsüsü kurulmuştur.
Richards’ın ilk önemli bulgusu, doktora tezinde, tüm elementlerin atom ağırlıklarının hidrojenin atom ağırlığının tam sayısal katlan olduğunu ileri süren Prour’un savunduğu gibi, suyun bileşimindeki oksijenin hidrojene oranının 1/16 değil, 1/15,96 olduğunu açıklamasıdır. Böylece, o güne değin belirlenmiş olan atom ağırlıklarının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğine inanan Richards, Prout’un yanılgısını çok daha önce fark ederek 19.yy’ın en duyarlı ölçümleriyle birçok elementin atom ağırlığını kesirli sayılar halinde belirleyen Belçikalı kimyacı Jean Servais Stas’nın (1813-1891) yolunda gitti ve onun ölçtüklerini de içeren 25’i aşkın elementin atom ağırlığını saptadı. Ölçülecek maddeyi hem kumtan, hem de tartım sırasında nem kapmaması için aynı anda şişe-leyebilen bir aygıt kullanarak ve örneklerde bulanıklığa neden olan gümüş klorür çökeltisinin miktarını tam olarak belirleyen bir nefelometre geliştirerek çok duyarlı sonuçlara varan Richards’ın ölçüm tekniği, bugün bile bu alanda uygulanabilecek en iyi yöntem olarak kabul edilir.
Richards’ın 1913’te, uranyum minerallerinin radyoaktif bozunma ürünü olan radyoaktif kurşunun atom ağırlığının doğal kurşunun atom ağırlığından daha hafif olduğunu belirlemesi ise, aynı elementin değişik atom ağırlığında izotopları olduğunu fiziksel yöntemlerle açıklayan Soddy’nin bulgularım kimyasal yoldan doğmiayan önemli bir kanıt oldu.
Termokimya ve fiziksel kimya alanında da önemli sonuçlara varan Richards, 1899’da, Van der Waals bağıntısında bir molekülün hacmini belirten “b” değişmezinin aslında sabit olmayıp, basınç ve sıcaklığa bağlı olarak değiştiğini belirleyerek, elementlerin atom hacimleri ve sıkıştırılabilirlikleri sorununu araştırmaya yöneldi ve sonuçta, atomun sıkıştırılarak hacminin değiştirilebileceğini öne sürdü. Deneysel kimya alanındaki önemli buluşlarından biri de, 1905’te, tepkime ısılarının ölçümü sırasında çevreyle ısı alışverişini önleyen adiyabatik bir kalorimetre (ısı ölçer) geliştirmesidir.
• YAPITLAR (başlıca): Determinations of Atomic Weights, 1910, (“Atom Ağırlıklarının Belirlenmesi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi