SJÖSTRÖM, Victor (1879-1960) İsveçli sinema ve tiyatro yönetmeni, oyuncu. İsveç sinemasının, ABD’de de filmler yapmış olan en önemli adlarındandır.
20 Eylül 1879’da Silbodal’da doğdu, 3 Ocak 1960’ta Stockholm’de öldü. Ailesiyle birlikte küçük yaşta ABD’ye göç etti. Babasıyla anlaşamaması ve annesinin ölümü üzerine tek başına İsveç’e döndü. Uppsala’da lisede okurken amatör oyunlarda roller aldı. On altı yaşında oyuncu olmaya karar verdi. Finlandiya’da iş buldu. Dört yıl bu ülkede deneyim kazandıktan sonra İsveç’e dönerek küçük tiyatrolarda oyunculuk ve yönetmenlik etmeye başladı. 1912’de, önde gelen İsveç yapım şirketlerinden Svenska Bio’ya girerek sinemaya geçti. 1913’te yönettiği Ingeborg Holm adını duyurmasını sağlayan ilk filmi oldu. On iki yıl boyunca senaryo yazarı, oyuncu ve yönetmen olarak bu şirkette çalıştı. Filmlerinin çoğunda rol aldığı Mauritz Stiller’le birlikte İsveç sinemasını uluslararası bir düzeye çıkardı.
İsveç sinemasının bunalıma girmesi üzerine 1923’te ABD’ye giden Sjöström, soyadını Seastrom olarak değiştirdi. Hollysvood’da yaptığı He Who Gets Slapped’le (“Tokatlanan Adam”) hemen ilgi çekti. Onun, doğa görünümlerini, kişilerinin ruh durumlarıyla ustaca kaynaştıran üslubunun tipik örnekleri olan The Scarlet Letter (“Kızıl Damga”) ve The Wind (“Rüzgâr”), Amerika döneminin başyapıtları sayılır.
Sjöström, 1928’de İsveç’e döndü ve bir daha ülkesinden ayrılmadı. Bu dönemde, İsveç stüdyolarının sesli yapım sistemine geçmelerine yardımcı oldu. 1937’de İngiltere’de yaptığı Under The Red Robe (“Kızıl Elbise İle”) yönettiği son film oldu. Bir süre Svensk Film Industri’nin yapım yönetmenliğini yaptı. Sonra seyrek aralarla filmlerde oyuncu olarak göründü. 1957’de Ingmar Bergman’ın Smultronstdllet’inâe (“Yaban Çilekleri”) yaşlı profesör Isak Borg rolünde olağanüstü bir oyun sergiledi.
Sjöström’ün İsveç’te çektiği filmler, sanatının en tipik ürünleridir. Bunlarda denetimli, ağırbaşlı, durgun bir anlatım görülür. Doğa görünümlerini, filmin dramatik bir öğesi olarak kullanışı, kendinden sonraki İsveçli yönetmenleri etkilemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Yönettiği Filmler: Ingeborg Holm, 1913; Terje Vigen, 1917, (“Bir Adam Vardı”); Tösen fran Stormyrtorpet, 1917, (“Seçilen Kadın”); Berg Ejvind och Hans Hustru, 1918, (“Berg Ejvind ve Hans Hustru”); Körkalen, 1921, (“Hayalet Araba”); He Who Gets Slapped, 1924, (“Tokatlanan Adam”); The Tovıer of Lies, 1925, (“Yalanlar Kulesi”); The Scarlet Letter, 1926, (“Kızıl Damga”); The Wind, 1928, (“Rüzgâr”); Under the Red Robe, 1937, (“Kızıl Elbise İle”). Oynadığı Filmler: Wampyren, 1913, (“Vampir”); Terje Vigen, 1917, (“Bir Adam Vardı”); Körkalen, 1921, (“Hayalet Araba); Smul-tronstüllet, (“Yaban Çilekleri”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi