ROSTOW, Walt Whitman (1916-13 Şubat 2003) ABD’li iktisatçı. İktisadi büyümenin aşamaları kuramıyla tanınmıştır.
7 Ekim 1916’da New York’ta doğdu. Yale Üniversitesinden 1936’da lisans, 1940’ta doktora derecesi aldı. 1940-1941 yıllarında Columbia Üniversitesinde okutmanlık yaptı. 1946-1947 yıllarında Oxford Üniversitesi’nde, 1949-1950 yıllarında Cambridge Üniversitesinde Amerikan tarihi dersleri verdi. 1950-1961 arasında Massachussets Institute of Technology’de (MIT) iktisat tarihi profesörlüğü yaptı. 1966-1969 arasında Beyaz Saray’da özel danışmanlık yapan Rostow, 1969’da iktisat ve tarih profesörü olarak Austin’deki Texas Üniversitesi’ne girdi.
İktisadi büyümenin aşamalarına ilişkin görüşleriyle tanınan Rostow, The Stages of Economic Growth (İktisadi Gelişmenin Merhaleleri) adlı kitabında toplumların iktisadi bakımdan beş tarihsel kategori içine yerleştirilebileceğini savunmaktadır; Geleneksel toplum, hazırlık aşamasındaki toplum, harekete geçme (take-off) aşamasındaki toplum, iktisadi olgunlaşma yolundaki toplum ve kitle tüketimi toplumu.
Bütün Newton öncesi dünyayı geleneksel toplum olarak tanımlayan Rostow’a göre, bu toplumlarm temel özelliği üretimin ve kişi başına gelir düzeyinin çok düşük olması ve kaynakların önemli bir bölümünün tarıma ayrılmasıdır. Gelişmenin başlaması için gerekli koşulların hazırlandığı ikinci aşamada ulusal devletler kurulmuş ve bilimsel buluşlar üretime uygulanmaya başlanmıştır.
Çağdaş toplumlarm tarihindeki en önemli aşama, harekete geçme aşamasıdır. Temel olarak teknolojinin belirleyici olduğu bu aşamada, tarımsal üretimde yeni teknikler kullanılmaya başlanmış ve yeni sanayi dalları hızla gelişmiştir. Rostow’a göre, hem iktisadi, hem de toplumsal ve siyasal yapının, düzgün bir büyüme hızını olanaklı kılacak biçimde değişikliğe uğradığı harekete geçme aşamasına, İngiltere 1783’ü izleyen yirmi yılda, Fransa ve ABD 1860’tan önce, Almanya 19. yy’m üçüncü çeyreğinde, Japonya 19. yy’ın son çeyreğinde, Rusya ve Kanada 1914’ten önce, Hindistan ve Çin 1950’li yıllarda girmiştir.
Çağdaş teknolojinin yaygın bir biçimde uygulandığı olgunlaşma aşamasını, kitle tüketimi aşaması izlemektedir. Rostow ’a göre, Batı Avrupa ve Japonya’ nm yaşamakta, ABD’nin çıkmak üzere olduğu kitle tüketimi aşamasında, kişi başına düşen gelirin hızla artışı, kaynakları giderek daha çok tüketim malları üretimine yöneltmiş ve toplumsal refah düzeyi çok yükselmiştir. Bu aşamadaki toplumlar için çağdaş teknolojinin gelişmesi bir hedef olmaktan çıkmıştır.
Rostow’un harekete geçme aşamasını azgelişmiş ülkeler açısından da tanımlaması, onun gelişme iktisatçıları arasında sayılmasına neden olmuştur. Rostow, bugünkü azgelişmiş ülkelerin temel olarak bugünkü sanayileşmiş ülkelerin izlediği yolu izleyeceğini varsaymakta ve harekete geçme aşaması için en önemli koşulun, yatırımın ulusal gelirdeki payının yaklaşık % 5’ten % 10’a çıkması olduğunu ileri sürmektedir. Bu konuyla ilgili kitabını “Komünist Olmayan Bir Manifesto” alt başlığıyla yayımlayan Rostow’un aşamalar kuramı, azgelişmiş ülkelerin gelişme sorunlarına bu ülkeler açısından eğilen Avrupa kaynaklı yaklaşımların tersine, ABD kaynaklı gelişme iktisadı yaklaşımı içinde kabul edilmektedir.
• YAPITLAR (başlıca): The American Diplomatic Revolution, 1947, (“Amerikan Diplomatik Devrimi”); The Stages of Economic Groıvth, 1950, (İktisadi Gelişmenin Merhaleleri, 1966); A Design for Asian Development, 1965, (“Asya’nın Gelişmesi İçin Bir Plan”); Politics and Stages of Groıvth, 1971, (“Siyaset ve Büyümenin Aşamaları”); The World Economy: History and Prospect, 1978, (“Dünya Ekonomisi: Tarih ve Görünüm”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi