PROUT, William (1785-1850)
İngiliz kimya ve fizyoloji bilgini. Tüm elementlerin atom ağırlıklarının birer tamsayı ve hidrojenin atom ağırlığının katları olduğuna ilişkin varsayımıyla tanınır.
15 Ocak 1785’te Gloucestershire’daki Horton’da doğdu, 9 Nisan 1850’de Londra’da öldü. Oldukça varlıklı bir çiftçi ailesinin çocuğuydu. 1808-1811 arası Edinburgh Üniversitesi’nde tıp öğrenimi gördükten sonra, Londra’da özel bir laboratuvar ve muayenehane açarak hekimliği ve kimya araştırmalarını birlikte yürüttü. 1813’ten sonra evinde özel fizyolojik kimya dersleri de veren Prout, 1819’da Royal Society üyeliğine seçildi.
Laboratuvarında üre, ürik asit, mide suyu, kan ve idrar gibi fizyolojik sıvıların kimyasal yapısını araştıran Prout, 1824’te, Beaumont’un öne sürdüğü gibi mide özsuyunun temelde hidroklorik asit olduğunu kanıtladı, idrardan saf üre elde etmeyi başardı ve 1827’de besin maddelerini ilk kez karbonhidrat, yağ ve proteinler olarak sınıflandırdı. Fizyolojik kimya çalışmalarını sürdürürken, bir yandan da karbon, hidrojen, oksijen ve azottan oluşan organik bileşiklerde belirli matematik yasalannın geçerli olup olmadığını araştırıyordu. Dalton ve Berzelius’un atom kuramına ilişkin savlarından da esinlenerek, 1815’te, tüm elementlerin atom ağırlıklarının bir tamsayı olduğunu ve bilinen en hafif element olan hidrojenin atom ağırlığının katları biçiminde arttığım öne sürdü. Kimya alanındaki analitik araştırmalara hız kazandıran “Prout varsayımı”, uzun süre bilim adamlarınca yadsındıysa da, 20.yy’ın başlarında, özellikle W.Aston’ın izotopların varlığını kanıtlamasından sonra, doğal elementlerin gerçekten izotoplardan oluştuğu ve atom ağırlıklarının yaklaşık tamsayılar olduğu anlaşılmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): An lnquiry lnto the Nature and Treatment of Gravel, Calculus and Other Diseases, 1821, (“idrardaki Kum, Taş ve Diğer Hastalıkların Yapısına ve Tedavisine İlişkin Bir Araştırma”); Chemistry, Meteorology and the Function of Digestion, 1834, (“Kimya, Meteoroloji ve Sindirimin İşlevi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi