RAMSAY, William (1852-1916) İngiliz kimya bilgini. Soy gazların tümünü bulmayı başarmıştır.
2 Ekim 1852 ’de Glasgosv yakınlarındaki Queen’s Crescent’te doğdu, 23 Temmuz 1916’da Buckinghamshire’ın High Wycombe kenti yakınlarındaki Hazehvood’da öldü. 1866-1869 arasında Glasgow Üniversitesi’nde matematik ve edebiyat ağırlıklı klasik bir öğrenim gördükten sonra kimyaya ilgi duymaya başladı ve 1870’te Almanya’ya geçerek Heidelberg Üniversitesi’nde R.Bunsen’den dersler aldı. Ertesi yıl ülkesine döndü ve 1872’de Tübingen Üniversitesi’nden doktora derecesiyle mezun oldu. Bir süre Glasgow’daki Anderson’s College’da kimya dersleri verdikten sonra Glasgow Üniversitesi’nde asistanlığa atandı. 1880’de profesörlüğe yükseltilerek Bristol’daki University College’da (bugün Bristol Üniversitesi) görevlendirildi. 1887’de Londra’daki University College’a geçti. 1912’de emekliye ayrıldıktan sonra da tüm zamanını Hazehvood’da kurduğu özel laboratuvarındaki araştırmalarına ayıran Ramsay, 1888’de Royal Society üyeliğine seçilmiş, 1902’de “Sir” unvanı almış ve 1904’te Nobel Kimya Ödülü’nü kazanmıştı.
Önceleri çalışmalarını organik kimya alanında yoğunlaştıran ve azotlu bir organik bileşik olan piridin bazlarım yakarak çeşitli piridinik asitler elde etmeyi, 1877’de piridini sentezlemeyi başaran, ayrıca bazı alkoloitlerden elde edilen asitlerle, piridin köklü asitler arasındaki benzerlikleri araştıran Ramsay’ın en önemli başarısı soy gazları bularak, Mendeleyev’in elementler tablosunda öngördüğü bazı boşlukları doldurması ve bu tabloya “O grubu” adıyla yeni bir grup eklenmesini sağlamasıdır.
Ramsay, Londra Üniversitesi’ne geçtiğinde, İngiliz fizikçi Rayleigh’in, havadan elde edilen azotun özgül ağırlığının(1, 2575 g/litre) neden kimyasal yollarla elde edilen azotunkinden (1,2505 g/litre) daha fazla olduğuna ilişkin sorusuyla ilgilenmeye başladı. Rayleigh çok küçük de olsa, aslında olmaması gereken bu farkın, kimyasal yolla elde edilen azotun daha hafif bir gazla karışık olmasının sonucu olabileceğini öne sürmüştü. Ramsay ise tersine, havadan elde edilen azotun saf olmayıp, kendisinden daha ağır başka bir gazla karışmış olmasından kaynaklanabileceğini düşündü ve 1894’te havadaki oksijeni kıvılcımlama yöntemiyle ayırdıktan, azotu da magnezyumla birleştirerek magnezyum nitrojene (Mg3N2) çevirdikten sonra geriye hiçbir madde ile tepkimeye girmeyen bir gaz kaldığını gördü. Aynı sıralarda benzer bir sonuca ulaşan Rayleigh ile birlikte, yeni bit element olduğunu anladıkları bu gaza Yunanca’da “eylemsiz” anlamına gelen argon adını verdiler ve tayfölçümüyle de doğrulanan buluşlarını 1895’te ortak bir makaleyle açıkladılar.
Ramsay yine aynı yıl, bir uranyum minerali olan kle-viti seyteltik sülfürik asitle kaynatarak elde ettiği bir gazın Crookes’a yaptırdığı tayfölçümleri sonucunda, Fransız astrofizikçi PierreJ.CJanssen’in (1824-1907) 1868’de Güneş tayfında saptadığı ve İngiliz astronomi bilgini Lock-yer’ın helyum olarak adlandırdığı elementin Yer’de de bulunduğunu kanıtladı. Argon ve helyumu bulduktan sonra artık bunların Mendeleyev’in elementler tablosunda görünmeyen yeni bir gruba ait olduğuna inanan Ramsay, araştırmalarını bu grubun diğer üyeleri üstünde yoğunlaştırdı ve İngiliz kimyacı Morris W. Travers (1872-1961) ile birlikte 1898’de, havanın damıtılması yöntemiyle, Yunanca’daki “yeni”, “gizli” ve “yabancı” anlamlarındaki sözcüklerden türettiği neon, kripton ve ksenon adlarını verdiği elementleri elde etmeyi başardı. 1903’te de İngiliz kimyacı F.Soddy ile birlikte, radyumun radyoaktif yayınımı sonucu helyum gazının yanı sıra yeni bir elementin daha açığa çıktığını belirledi ve soy gazlar ailesinin bu son üyesini niton olarak adlandırdı. Bu elementin adı daha sonraları radon olarak değiştirildi.
Elementler tablosunda bir sütunun tüm üyelerini birden bulan tek kimyacı olan Ramsay, radyumun radyoaktif bozunumu sonucunda helyum gazının ortaya çıktığını göstermekle, radyoaktiflik konusunda da önemli bir adım atılmasını sağlamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): A System oflnorganic Chemistry, 1891, (“Bir İnorganik KimyaDizgesi”): the GasesofTheAtmo-sphere,l896.(‘ ‘Atmosfer Gazları”); Elements andElectrons, 1913, (“Elementler ve Elektronlar”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi