ITURBİDE, Agustin de (1783-1824) Meksikalı asker ve devlet adamı. 1822-1823 yıllarında imparator olarak ülkeyi yönetmiştir.
27 Eylül 1783’te Valladolid’de (bugün Morelia) doğdu, 19 Temmuz 1824’te Padilla’da öldü. Varlıklı ve soylu bir Katolik ailenin oğluydu. Din öğrenimini tamamladıktan sonra, bir süre babasının mülklerini yönetti. Daha sonra orduya girdi ve 1797’de subay oldu.
1810’da Hidalgo Y Costilla’mn Meksika’daki İspanyol egemenliğine karşı başlattığı ayaklanmada, sömürgeci güçlerin yanında yer aldı. Ayaklanmacılara karşı yürütülen savaşta çok sert yöntemler kullandı. Hidalgo’nun ölümünden sonra ayaklanmanın önderliğini üstlenen Morelos Y Pavon’un Valladolid’i ele geçirmek üzere düzenlediği saldırıyı durdurdu. Askeri başarıları nedeniyle Guanajuato ve Michoacan eyaletlerinin komutanlığına getirildi. Ancak ayaklanmacılara uyguladığı acımasız şiddet yöntemleri, 1816’da geçici olarak görevden alınmasına neden oldu.
1820’de İspanya’da liberal bir anayasanın yürürlüğe girmesinin ayrıcalıklarını tehlikeye düşürdüğünü gören Muhafazakârlar, çözümü İspanya’dan bağımsızlığın ilan edilmesinde buldular. O sırada kraliyet ordusuna komuta etmekte olan Iturbide, İspanyol-lar’a karşı direnişi sürdüren ve Muhafazakârların ülkeye tam olarak egemen olmasını engelleyen Guer-rero ile uzlaşma sağlayarak Şubat 1821’de Iguala Planı’nı ilan etti.
Ağustos 1821’de İspanya ile Meksika’nın bağımsızlığını tanıyan Cordoba Antlaşması imzalandı. Itur-bide Guerrero’yu etkisiz kıldıktan sonra, Mayıs 1822’de kendisini I.Agustin adıyla Meksika imparatoru ilan etti. Ancak uyguladığı baskıcı yönetim ve ülkenin iktisadi durumunu düzeltmede başarısız kalması giderek büyüyen bir muhalefetle karşı karşıya kalmasına neden oldu. Ekim 1822’de kongreyi dağıtan Iturbide, Santa Ana önderliğinde başlayan ayaklanmanın genişlemesi üzerine, Mart 1823’te Meksika’ dan ayrıldı. Önce İtalya’ya daha sonra da İngiltere’ye gitti. 1824’te Meksika’ya döndüğünde tutuklandı ve kurşuna dizilerek öldürüldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi