SKRİABİN, Aleksandr Nikolayeviç (1872-1915) Rus, besteci. Armoni kurallarının dışına taşan müziği, alışılmadık ses renkleriyle ünlüdür.
6 Ocak 1872’de Moskova’da doğdu, 27 Nisan 1915’te aynı kentte öldü. 1882’den 1889’a kadar Moskova Harp Okulu’nda eğitim gördü. Bir yandan da N.Zverev’den piyano dersleri aldı. 1888’de Moskova Konservatuvarı’na girerek V.I. Safonov’dan piyano ve dönemin ünlü bestecileri Sergey İvanoviç Taneyev (1856-1915) ile Aleksandr Arenski’den (1861-1906) bestecilik dersleri aldı. Kısa sürede parlak bir piyanist oldu. İlk resitalini 1894’te St. Petersburg’ da (bugün Leningrad) verdi. 1897’de piyanist Vera İsakov ile evlendi. 1898’de Moskova Konservatuvarı’ na piyano öğretmeni oldu. 1903’te buradaki görevinden ayrılarak İsviçre’ye yerleşti.
İlk piyano yapıtlarını, ateşli bir hayranı olduğu Chopin tarzında besteleyen Scriabin, 1892’den başlayarak çeşitli piyano sonatları, prelüdler, etüdler ve noktürnler yazdı. Avrupa’da Fransız İzlenimcileri (Empresyonistler) ve Richard Strauss etkisinde kalarak yeni armonik araştırmalara girişti. 1900’den sonra Doğu metafiziğiyle ilgilenerek yapıtlarını evrensel ruha ulaşmak amacıyla yazdığını ileri sürdü. Bu bağlamda Gizemcilik’le İzlenimcilik’i bağdaştırmaya çalıştığı yapıtlarını “gizemsel akor” dediği, dörtlü aralıklara dayalı altı sesten oluşan akor temeli üstüne kurdu.
1905 tarihli orkestra yapıtı Le divin poeme (Tanrısal Şiir) ilk kez Paris’te, Artur Nikisch’in yönetiminde çalındı. 1906-1907 yıllarında ABD’de de konserler verdi. 1908’de yazdığı bir başka senfonik şiiri Poeme de l’extase (Vecd Şiiri) ile iki yıl sonra yazılan Stravinsky’nin Le sacre duprintemps’ı (Bahar Ayini) arasında büyük benzerlikler vardır ve genç Stravinsky’nin ondan esinlendiğini gösterir. Scriabin, Prometheus adlı yapıtında ise renk ile sesi birleştirme deneyine girişmiş “clavier â la lumiere” (renk yayan klavye) adında bir araçtan yararlanarak müzik eşliğinde perdeye renkler yansıtmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Orkestra Müziği: Le divin poeme, 1905, (Tanrısal Şiir); Poeme de l’extase, 1908, (Vecd Şiiri); Prometheus, 1909-1910; 3 Senfoni; Piyano Konçertosu. Piyano Müziği: 10 Piyano Sonatı, 1892-1913; 85 Preliid; 24 Etüd; Noktüm’ler.
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi