KÂLMÂN, Emmerich (1882-1953) Macar, besteci. Halk müziğinden yararlanarak Viyana geleneğinde operetler bestelemiştir.
24 Ekim 1882’de Siöfök’ta doğdu, 30 Ekim 1953’te Paris’te öldü. Öğrenimine Budapeşte’de başladı. Müzik dersleri alabilmek için küçük yaşta para kazanmak zorunda kaldı. On beş yaşında başarılı bir piyanist olmuştu. Kolunda başlayan bir hastalık nedeniyle piyano çalışmalarına son verdi. Budapeşte Üniversitesi’nde hukuk öğrenimi gördüğü yıllarda müzik dersleri almayı da sürdürdü. Daha sonra Kraliyet Ulusal Müzik Akademisi’ne girdi. Kazandığı burslarla Bayreuth ve Münih festivallerini izlemek olanağını buldu ve öğrenimini sürdürmek üzere Berlin’e gitti.
Ülkesine döndükten sonra, 1904-1908 arasında bir yandan avukat yardımcılığı yaparken, bir yandan da müzik eleştirileri yazdı, orkestra yapıtları ve şarkılar besteledi. 1908’de Budapeşte’de sahnelenen Tatârjârâs adlı opereti, 1909’da Ein Herbstmanöver (“Bir Sonbahar Manevrası”) adıyla Viyana’da oynandı ve Kalman’ın dünya çapında tanınmasını sağladı. Bunu 1915’te Die Csdrdâsfürstin ve 1924’te Grâfin Mariza (Kontes Mariza) operetlerinin kazandığı olağanüstü başarılar izledi ve Kalman, Lehar ve Johann Strauss’la birlikte en önemli operet bestecisi olarak kabul edildi.
1930’larda Orta Avrupa’daki siyasal gelişmeler, Kâlmân’ı da etkiledi. 1936’da Kaiserin Josephine (“İmparatoriçe Josephine”) operetinin ilk oynanışı, siyasal kaygılarla Viyana’dan Zürich’e aktarıldı. Kalman 1938’de ailesiyle birlikte önce İsviçre’ye, sonra da Paris’e gitti. 1940’ta da ABD’ye göç etti ve 1947’de ABD uyruğuna geçti. 1949’da Avrupa’ya döndüğünde, büyük bir ilgiyle karşılandı.
Kalman, Macar çingene müziğinin coşkulu, canlı havasıyla Viyana operet ve vals geleneğini ustaca birleştirmiştir. Operetlerinin konuları da, çoğunlukla, soyluların ve sıradan kişilerin karşılaşmasından, ilişkilerinin gelişmesinden doğan sorunlarla bunların çözümüne dayanır.
Kalman, döneminin yaygın beğenisine uygun yapıtlar vermiştir. İlginç konuları etkileyici bir müzik ve güzel melodilerle işlemiş, Viyana operet geleneğini çağının gereklerine uygun bir biçimde sürdürmüştür.
•YAPITLAR (başlıca): Operet: Tatârjârâs (Ein Herbstmanöver), 1908, (“Bir Sohbahar Manevrası”); Der Zigeuner-primas, 1912, (“Çingene Orkestrası Şefi”); Die Csârdâs-fürstin, 1915; Grâfin Mariza, 1924, (Kontes Mariza); Die Zirkusprinzessin, 1926, (“Sirk Prensesi”); Golden Dawn, 1927, (“Altın Şafak”); Kaiserin Josephine, 1936, (“İmparatoriçe Josephine”); Marinka, 1945; Arizona Lady, 1954, (“Arizona’lı Kadın”), Orkestra Müziği: Scherzando, 1903, yaylılar orkestrası için; Endre und Johanna, 1905, senfonik şiir. Şarkı: Jakoborvsky şarkı dizisi.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi