KELLER, Gottfried (1819-1890) İsviçreli yazar. Alman diliyle yazan en iyi uzun öykücülerdendir.
19 Temmuz 1819’da Zürich’te doğdu, 16 Temmuz 1890’da aynı kentte öldü. Genç yaşta babasını kaybetti. Çocukluğu yoksulluk içinde geçti. 1834’te ortaokuldan atılınca, ressam olmaya heveslendi. 1840-1842 arasında Münih’te resim çalıştı, ancak başarılı olamayınca düş kırıklığıyla Zürich’e geri döndü. Bu sırada edebiyatla ilgilenmeye, şiir yazmaya başladı. 1846’da yayımlanan ilk şiirleri ona üniversitede okumak için bir burs sağladı. 1848’de Almanya’da Heidelberg Üniversitesi’ne girdi; burada edebiyat tarihçisi Hermann Hettner ve felsefeci Ludwig Feuerbach’la tanıştı. Özellikle Feuerbach’m maddeci görüşlerinden çok etkilendi. 1850-1855 arasında Berlin’de kaldı; Î855’te Zürich’e döndü. 1846’da yazmaya başlayıp 1854’te bitirdiği Der griine Heinrich (Yeşil Heinrich) adlı otobiyografik romanı ilk kez basıldığında ilgiyle karşılanmadı. 1861’de kâtiplik yapmaya başladı, bu görevi on beş yıl sürdürdü. 1870’lerden sonra edebiyat çalışmalarına yeniden ağırlık verdi.
Keller, 19.yy Avrupa’sında Aydınlanma geleneğinin sürdürücülerindendir. Özellikle demokrasi, insan doğasındaki iyiye inanç ve hoşgörü gibi kavramları vurgulamıştır. Dine karşı tutumu ve tarihe ilgisi onu Şiirsel Gerçekçiler’e yakınlaştırmıştır. 1878-1879 yıllarında elden geçirip değiştirerek yeniden yayımladığı Yeşil Heinrich, düş kırıklıklarıyla aşamalanan bir oluşum sürecini anlatır. Tıpkı Keller gibi romanın başkişisi Heinrich de ressam olmaya heveslenmiş, başarısızlıklarından ve acılarından öğrendikleriyle toplumla uyumlu, yetinmeyi bilen, dingin bir aşamaya varmıştır. Keller, oluşum romanı (Bildungsroman) türünün örnekleri arasında yer alan bu romanı, Goethe’nin Wilhelm Master’ini temel alarak yazmıştır. Bu yapıtta, insanın olumlu gelişme için taşıdığı gizil gücün ortaya çıkması ile toplumsal yaşamın sorumlulukları arasındaki uyumu işlemiştir. Bireyin topluma uyum sağlaması çerçevesinde eğitim sorununa da önemli bir yer vermiştir.
Die Leute von ‘Seldwyla (Seldwyla’lılar) adlı kitabındaki öyküler, bu türün Almanca yazılmış en iyi örnekleri olarak değerlendirilir. İsviçre insanlarına özgü yaşama biçimlerini, duygulan, trajedileri yergici bir bakışla, ayrıntıların tüm renkliliği içinde yeniden canlandıran bu öykülerde Kellerim basit, samimi ve sıcak bir üslubu vardır. Dili çözümleyici, açık ve dolaysızdır.
Keller’in son dönem yapıtlarında yurtsever temalar göze çarpar. Bitmemiş bir roman olan Martın Salander’de siyasal yaşamın sığlığını eleştirmiş, ama bir yandan da İsviçre demokrasisine olan inancını bütün güçlülüğüyle ortaya koymuştur.
•YAPITLAR (başlıca): Gedichte, 1846, (“Şiirler”); Nettere Gedichte, 1851, (Daha Yeni Şiirleri); Der grüne Heinrich, 4 cilt, 1854, (Yeşil Heinrich); Die Leute von Seldteyla, 1856, (Seldwyla’lılar); Siehen Leğenden, 1872, (Yedi Efsane); Romeo und Julia auf dem Dorfe, 1876, (“Romeo ve Juliet Köyde”); ZüricherNovellen, 2 cilt, 1878, (Zürich Hikâyeleri); Martin Salander, 1886; Sdmtliche Werke und ausgewahlte Briefe, 3 cilt, (ö.s.), C.Heselhans (yay.), 1956-1958.
• KAYNAKLAR: E.Acherknecht, Gottfried Keller, Ge-schichte seines Lebens, 2. baskı, 1943; R.Faesi, Gottfried Keller, 1942; G.Lukâsc, Gottfried Kelleer, 2. baskı, 1947; H.Maync, Gottfried Keller, Sein Leben und seine Werke, 1923; T.Roffler, Gottfried Keller, 1931; C.C.Zippermann, Keller Bibliographie 1844-1934, 1935.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi