KARAJAN, Herbert von (1908 – 16 Temmuz 1989) Avusturyalı orkestra şefi. Biçimsel kesinliğe ve açıklığa ağırlık veren yorumlarıyla çağdaş orkestra şeflerinin en önemlilerinden biridir.
5 Nisan 1908’de Salzburg’da doğdu. Küçük yaşta başladığı müzik çalışmalarını, piyanist olmak amacıyla Viyana Müzik Akademisi’nde ve Salzburg’daki Mozarteum’da sürdürdü. Ancak, ilgisi giderek orkestra şefliğine yöneldi. 1927’de Ulm’da, Mozart’ın Figaro’nun Düğünü operasını, hemen hemen hiçbir hazırlık yapmadan başarıyla yönetince dikkati çekti. Bu tarihten başlayarak yedi yıl boyunca Ulm Operası’nda şef olarak çalıştı. 1934-1941 arasında da Aachen’da orkestra şefliği ve yöneticilik yaptı.
1938’de başlayarak Berlin Devlet Operası’nı ve zaman zaman konuk sanatçı olarak Berlin Filarmoni Orkestrası’nı yönetmesi, ününün yayılmasını sağladı. Bununla birlikte, Nasyonal Sosyalist Parti üyesi olması, II. Dünya Savaşı’ndan sonra suçsuz bulunmasına karşın, tepkilere yol açtı. Yine de, savaşı izleyen yıllarda gösterdiği yoğun etkinlik ve aldığı önemli görevlerle ünü giderek arttı ve dünyanın önde gelen şeflerinden biri kabul edilmeye başladı. 1947’de Viyana’daki Gesellschaft der Musikfreunde’nin (Müzikseverler Derneği) orkestra şefi oldu, 1949’da da bu kuruluşun yöneticiliğine getirildi. Viyana Filarmoni ve Londra Filarmoni orkestralarıyla turnelere çıktı. Salzburg, Bayreuth, Edinburgh, Lucerne, Viyana, Berlin ve Münih gibi festivallere katıldı. Ayrıca, düzenli aralıklarla Milano’daki La Scala Operası’yla çalıştı. 1954’te, Furtwângler’in ölümü üzerine Berlin Filarmoni Orkestrası’nın şefliğine, 1956’da da Viyana Devlet Operası ve Salzburg Festivali’nin yöneticiliğine getirildi.
Genç Avusturyalı bestecileri desteklemek için özel bir çaba göstermiş olan Karajan, yorumladığı yapıtları çok yakından tanıyan ve etkileyici bir berraklıkla sunabilen bir şeftir. Genellikle, yorumculuğunun ağırlıklı boyutunu form kaygısı oluşturur.En çok yakınlık duyduğu ve kendisini gösterdiği alan ise sahne müziğidir. Bu alanda, yapıtın bütününü kapsayan ve sahnelenme biçimini de etkileyen bir çalışma tarzı vardır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi