İBN HAZM (994-1064) Endülüslü Arap bilgini. Zahiri inançlarının Endülüs’te yayılmasına çalışmıştır.
Kurtuba’da (Cordoba) doğdu, Manta Lişan’da öldü. Gerçek adı Ebu Muhammed Ali b.Ahmad b.Said’dir. Babasının vezir olması nedeniyle, çağının ünlü bilginleri olan Abdurrahman Ebi Yezid ve İbnü’l Cesur’dan İslam bilimleri okudu. Özellikle Hadis konusunda çalışmalarını sürdürdü. Bir süre Şafii mezhebinin görüşlerini benimsedi, sonra Zahiri mezhebine bağlandı. Düşüncelerinin İslam dininin özüyle bağdaşmadığını ileri sürenlerin baskısıyla sık sık yurdundan ayrılma gereğinde kaldı. V. Abdurrahman’ m, Endülüs’te yönetimi ele geçirmesi üzerine vezirlikle görevlendirildi. Halife öldürülünce İbn Hazm da tutuklandı, kurtulunca Jativa’ya, oradan İşbiliye’ye daha sonra ölümüne dek kaldığı Manta Lişan’a yerleşti.
İbn Hazm’a göre bir sözcüğün, bir kavramın temel olan ilk anlamıdır, yorum, açıklama, başka anlamlar arama insanı kuşkuya götürür, gerçeği kavramasını önler. Nitekim Kuran’ın gerçeğinin anlaşılmasına engel olan da onu yorumlamak, sözcüklere değişik anlamlar yüklemektir. Sözcüğün gerçeği, ilk söylendiğinde, ondan anlaşılandır, yorumla çıkarılan değildir. Tanrısal gerçekler görünüş alanındadır, bu nedenle de açık seçiktir. Birbirinin karşıtı görüşleri ileri süren, bu konuda eşit kanıtlar getiren düşünce çığırlarının birini ötekine üstün tutma olanağı yoktur. Çünkü her öğreti kendi görüşünün doğru olduğunu kanıtlamak için eşit ölçüde kanıtlar gösterir. Oysa görünüşün açık seçikliği karşısında birbirine aykırı yorumlarla çelişik kanıtlar ileri sürme olanağı azdır, olay ne biçim görünüyorsa öyledir.
• YAPITLAR (başlıca): Risale fi Fazli’l-Endülüs, (ö.s.), 1862, (“Endülüs Erdemi Konusunda Kitapçık”); Ibtalü’l-Kıyas ve’l-Rey, (ö.s.), 1913, (“Tasım ve Onaylamanın Gereksizliği”); El-Ihkâm fi Usuli’l-Ahkâm, (ö.s.), 1926, (“Yargı YöntemiKonusundaKitap”); Kitabü’l ahlak ve’s-siye, (ö.s.) 1961, (“Huylar ve Ahlak Üstüne Kitap”). Ensabü’l-Arab, (ö.s), 1962, (“Arapların Soyları”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi