JOSEPH II (1741-1790) Avusturya ve Kutsal Roma-Germen imparatoru. Ülkesinde Aydınlanma Dönemi’nin etkisinde kalan yenileştirme çalışmalarını başlatmıştır.
13 Mart 1741’de Viyana’da doğdu, 20 Şubat 1790’da aynı yerde öldü. Kutsal Roma-Germen İmparatoru I.Franz ile Maria Theresia’nın büyük oğludur. 1765’te babasının ölümü üzerine imparator ilan edildi, ancak 1780’e değin ülkeyi fiilen annesi yönetti. Yalnızca ordu ve dış ilişkiler konusunda söz sahibi olan Joseph, 1778’de Bavyera’yı ele geçirmek üzere başarısız, bir sefer düzenledi.
Joseph 18.yy’da Avrupa’ya egemen olan Aydınlanma Dönemi’nin sanat, felsefe ve bilim alanlarında getirdiği yeni düşüncelerden etkilenmişti. Maria Theresia döneminde tasarlanan soyluların ve kilisenin özerkliklerini azaltıp, güçlü ve merkezi devlet çevresinde tüm toplumu yeniden düzenleyecek reformları onun ölümünden sonra uygulamaya başladı. 1781’de serfliği, 1789’da da angaryayı yasakladı. Avusturya köylüsünün devlete nakit vergi ödemesi sistemini getirdi. Sanayi ve ticareti geliştirmeyi amaçladı. Her isteyenin ticarete girmesini engelleyen kısıtlamaları azalttı, 1786’da zanaat loncalarını kaldırdı.
Roma Katolik Kilisesi’ne bağlı olan kilise ve manastırları kraliyet denetimine almak amacıyla Avusturya’da bulunan manastırların üçte birini kapattırdı. 1781’de Hoşgörü Bildirisi’ni yayımlayarak Protestan ve Ortodoks mezheplerine Katoliklik’le eşitlik sağladı. Bir yıl sonra aynı haklar Yahudiler’e de tanındı. Büyücülerin ağır cezalara çarptırılmalarını ve işkence görmelerini engelledi, düelloyu yasakladı, sansürü hafifletti. Kiliseye ait topraklarda yaptırdığı okullarda genel eğitimi zorunlu kıldı, ilk ulusal hastaneleri ve akıl hastanelerini açtırdı.
İmparatorluğun sınırlarını genişletmek amacıyla 1784’te Bavyera’yı yeniden ele geçirmeyi denedi, ancak başarılı olamadı. 1787’de Rusya ile işbirliği yaparak Osmanlı İmparatorluğu ile savaşa girdi. 1789’da Belgrat’ı Osmanlılar’dan geri aldı. Macaristan ve Avusturya Hollandası (bugün Belçika) eyaletlerinde, uyguladığı reformlara gösterilen tepkiler üzerine, 1790’da bu bölgelerde reformların uygulanmasını durdurdu.
Aydınlanma Despotizmi olarak adlandırılan ve Aydınlanma Dönemi’nin baskıcı mutlakiyetçi yönetiminin en tipik uygulayıcılarından olan II.Joseph, kısa sürede gerçekleştirdiği siyasi, iktisadi ve toplumsal reformların kalıcılığını sağlayamadan ölmüştür. Yerine tahta geçen kardeşi II.Leopold’un, reformların bir çoğunu uygulamamasına ve eski ayrıcalıkları tanımasına karşın Joseph’in iktidarı mutlakiyetçi devletin yerleşmesi açısından önem taşımaktadır.
Türk ve Dünya Ansiklopedisi