İSOKRATES (İÖ 436-İÖ 338) Atinalı hatip. Döneminin hitabet sanatı üzerinde büyük etkide bulunmuştur.
Atina’da doğdu, aynı yerde öldü. Varlıklı bir ailenin oğluydu. Gençliğinde Sicilyalı hatip Gorgias’ın öğrencisi oldu ve onun Panhelenist görüşlerinden etkilendi. Peloponnes Savaşı’nın (İÖ 431-İÖ 404) bitmesine doğru elindeki serveti tüketen îsokrates başkalarının mahkeme savunmalarım yazarak para kazanmaya başladı. İÖ 403’te Atina’ya giderek İÖ 392’de bir retorik okulu kurdu. Bu okulun ünlü Platon Akademisi’nden farkı felsefeyi bir yana bırakıp iknaya yönelik biçimci bir retorik sanatını öğretmeyi amaçlamasıydı. Burada 40 yıl ders veren İsokrates’in öğrencileri arasında Yunanistan’ın her tarafından gelen ünlü devlet adamları, tarihçiler ve hatipler bulunmaktaydı.
İsokrates Yunan sitelerinin ortak düşman Pers’ ler’e karşı birleşmeleri gerektiğini savundu. İÖ 380’de yazdığı Panegyrikos adlı siyasal incelemesinde Atina’ nın önderliğinde Persler’e karşı bir Yunan birliğinin oluşturulması gerektiği görüşünü savundu. Atina’nın bu görevi başaramayacağını gördüğünde İsparta Kralı Archidamus’a ve Siracusa Kralı I.Dionysios’a çağrıda bulunduysa da bunlardan bir sonuç elde edemedi. Daha sonra Makedonya Kralı II.Filip’e bir mektup yazarak ondan Yunanlılar’ın birliğini sağlayarak Persler’e karşı bir savaş başlatmasını istedi. Ancak zamanla Atina ile II.Filip arasındaki ilişkiler bozuldu.
II.Filip, İÖ 338’de Khaironeia savaşında Yunan ordularını bozguna uğrattı. Böylece Yunan devletleri II.Filip’in denetimi altına girdi.
İsokrates’in yazdıkları arasında siyasal denemeler, söylevler, mahkeme savunmaları ve mektuplar vardır. İsokrates’in siyasal yazıları İÖ 4.yy’daki Atina’nın toplumsal koşullarını yansıtır. Söylevlerinde bir bütünlük kurmaya çalışan İsokrates, yazdıklarında da içerikten çok biçime önem vermiş, düzgün cümleler kurmaya, kelimeler arasındaki ses uyumunu sağlamaya özen göstermiştir. İsokrates’in söylev yazıları, döneminin söz söyleme ve güzel konuşma sanatını büyük ölçüde etkilemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Panegyrikos; Plataikos; Areopagi-tika.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi