JOLY, John (1857-1933) Irlandalı jeoloji ve fizik bilgini. Radyoaktif yöntemleri Yer’in yaşının hesaplanmasına uygulamıştır.
1 Kasım 1857’de King’s County’deki (bugün Offaly) Holywood kasabasında doğdu, 8 Aralık 1933’te Dublin’de öldü. Dublin’deki Trinity Coliege’ da mühendislik, fizik, kimya, jeoloji ve mineraloji okuyup, 1882’de diplomasını aldıktan sonra, aynı okulun inşaat mühendisliği bölümünde asistan olarak çalışmaya başladı. 1893’te deneysel fizik derslerini üstlendi, 1897’de jeoloji ve mineraloji profesörlüğüne yükseltilerek Trinity College’daki öğretim görevini ölünceye değin sürdürdü. 1892’de Londra’daki Royal Society’nin üyeliğine seçilen Joly, 1910’da da bu kurumun Royal madalyasıyla ödüllendirildi.
Çalışmalarını fizik, kimya, jeoloji ve mineraloji gibi geniş bir alana yayan Joly, deneysel fiziğe, kendi adıyla anılan bir fotometre ve sabit hacimli gazların ısınma ısısını (öz ısısını) belirlemeye yarayan buhar kalorimetresi gibi çeşitli ölçüm aletleri kazandırmıştır. Gene de bilim tarihinde özellikle Yer’in yaşını hesaplamaya yönelik jeoloji çalışmalarıyla tanınır. Önceleri, Halley’in, ırmakların denizlere taşıdığı tuz miktarının tüm jeolojik zamanlarda aynı olduğu yolundaki savından yola çıkarak ve okyanuslardaki sodyum miktarının artış oranına dayanarak, 1899’da Yer’in yaşını 100 milyon yıl olarak hesaplamıştı. Birkaç yıl sonra ilgisini yeni keşfedilen radyoaktifliğe yönelterek, Yer kabuğunun bileşimindeki radyoaktif elementler yardımıyla jeolojik kayaçiann yaşını araştırmaya başladı. 1907’de, bazı mineral kayaçların yapısında ancak mikroskopla görülebilen eşmerkezli halkaların, radyoaktif bir çekirdeğin çevresinde yer aldığını belirlemesi bu alandaki çalışmalara yeni bir boyut getirdi. Değişik jeolojik zamanlarda oluşmuş kayaçlar üzerinde yaptığı kesin ölçümler sonucunda, radyoaktif minerallerin çözülme hızının her zaman aynı kaldığını saptadı ve bu yöntemle Yer’in yaşının hesaplanabileceğini gösterdi. Radyumun kanser tedavisinde kullanımı üzerinde de çalışan Joly, radyoterapide “Dublin yöntemi” diye adlandırılan ve derine işleyebilecek sürekli bir radyum ışıması sağlayan içi boş iğneyle tedavi yöntemini de geliştirmiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Radioactivity and Geology, 1909, (“Radyoaktiflik ve Jeoloji”); The Surface Hıstory of the Earth, 1925, (“Yeryüzü Tarihi”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi