HUYSMANS, Joris-Karl (1848-1907) Fransız, romancı. Otobiyografik içerikli romanları ve sanat eleştirileriyle tanınmıştır.
5 Şubat 1848’de Paris’te doğdu, 12 Mayıs 1907’de aynı kentte öldü. Asıl adı Charles Marie Georges Huysmans’dır. Hollanda asıllı bir aileden geliyordu. Bir süre hukuk öğrenimi gördükten sonra yirmi yaşında içişleri Bakanlığı’na memur olarak girdi. Bu işini otuz yıl sürdürdü. Goncourt Akademisi’nin ilk başkanı oldu.
1876’da yayımlanan Marthe, histoire düne fille (“Marthe, Bir Kızın Öyküsü”) adlı romanıyla başlayan ilk yapıtları Zola’nm ve doğalcı (natüralist) romancıların etkisindedir. “Sac au dos” (“Çanta Sırtta”) adlı kısa romanı 1870-1871 Fransız-Alman Savaşı izlenimlerine dayanır. Daha sonra yazdıklarıyla doğalcı edebiyattan uzaklaşmıştır. 1884’te yazdığı A rebours (“Tersine”) adlı romanı İngiliz ve Fransız yazarlarını derinden etkilemiştir. Kitabın kahramanının Mallarme olması, o günlerde pek tanınmayan Mallarme’nin ünlenmesini sağlamıştır. Huysmans’ın son dönem yapıtlarında dinsel temalar ağırlık kazanmıştır.
Otobiyografik içerikli romanlarının yanı sıra sanat eleştirileri de yazan Huysmans, L’art modeme (“Çağdaş Sanat”), Certains (“Kimileri”) gibi yapıtlarıyla izlenimci (empresyonist) ressamların değerini vurgulayan ilk yazar olması bakımından önemlidir.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: Marthe, histoire d’une fille, 1876, (“Marthe, Bir Kızın Öyküsü”); Â rebours, 1884, (“Tersine”); Lâ-bas, 1891, (“Orada”); En route, 1895, (“Yolda”); La cathedrale, 1898, (“Katedral”) Les foules de Lourdes, 1905, (“Lourdes’un Kalabalıkları”). Sanat Eleştirisi: L’art modeme, 1883, (“Çağdaş Sanat”); Certains, 1889, (“Kimileri”); Trois primitifs, 1905, (“Üç Primitif”).
• KAYNAKLAR: R.Baldick, The Life of Joris Huysmans, 1955; H.R.T.Brandreth, Huysmans, 1963; J.Laver, First Decadent: Being the Strange Life of joris Huysmans, 1955.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi