IULIANUS [Apostata] (332-363) Roma imparatoru. Pagan inancını canlandırmaya çalışmıştır.
Flavius Claudius Iulianus, Mayıs 332’de Constantinopolis’te (İstanbul) doğdu, 26 Haziran 363’te Mezopotamya’da öldü. I.Constantinus’un üvey kardeşi Iulius Constantius’un küçük oğludur. 337’de LConstantinus’un ölümünden sonra girişilen katliam sırasında babası da öldürüldü. Iulianus, yaşının küçük olması nedeniyle üvey kardeşi Gallus ile birlikte katliamdan kurtuldu. Babasının yeğeni Il.Constantius (337-361) imparator olduktan sonra kardeşiyle birlikte önce Nikomedia’ya (İzmit) gönderildi, 345 ’te de Kaisareia (Kayseri) yakınlarındaki bir çiftlikte yaşamak zorunda bırakıldı. 351’e değin kaldığı bu yerde Yunan edebiyatını ve felsefesini öğrendi. Hellen kültürüne hayranlık duyarak Hıristiyanlık’ı terketti ve pagan (çok tanrılılık) inancını benimsedi.
II.Constantius, 351’de Gallus’u Doğu’ya caesar (imparator halefi) yaptı. Ancak Gallus başarısızlıkları yüzünden 354’te idam edildikten sonra Constantius 355’te Iulianus’u felsefe öğrenimi görmekte olduğu Atina’dan çağırarak caesar ilan etti ve kızkardeşi Helena’yla evlendirdi. Galya’ya gönderilen Iulianus burada Germenler’e karşı savaşarak çeşitli başarılar elde etti, Galya’da iyi işleyen bir yönetim oluşturarak kendini halka ve askerlere sevdirdi. Iulianus’un bu başarılarından çekinen Constantius onun gücünü kırmayı amaçladı. Sasaniler’e karşı savaşmak üzere en iyi askeri birliklerini göndermesini istedi. İmparatorun isteğine karşı çıkan askerler ayaklanarak Iulianus’u augustus (imparator) ilan ettiler. 36l’deConstantius’un ölümü, kaçınılmaz bir savaşı engelledi ve Iulianus Roma imparatoru oldu.
Yönetimi sırasında saray çalışanlarının ve ajanlarının sayısını azaltarak harcamaları kıstı. Yerel yöneticilerin yetkilerini artırdı. Yeniden pagan inancını yaymak amacıyla Hıristiyanlar’ın yıktıkları tapınakları yeniden yaptırttı. Hıristiyan Kilisesi’nin ve din adamlarının ayrıcalıklarını kaldırdı. Üst düzeydeki devlet görevlerine pagan inancını benimseyenleri atadı. Bu nedenle din değiştiren kişi anlamına gelen “Apostata” adıyla anıldı.
363’te Sasaniler’e saldıran Iulianus savaşta aldığı ağır bir yara sonucu öldü. Tarsus’ta gömüldü. Ölümüyle Constantinus sülalesi sona erdi; canlandırmaya çalıştığı pagan inancı da etkisini yitirdi. Üretken bir yazar olan Iulianus’un çok sayıda siyasi ve felsefi yazısı, şiiri, mektubu ve hicivi vardır.
• YAPITLAR (başlıca): Die Briefe, I.Goessler (yay.), 1971; The Works of the Emperor Julian, W.C.Wright (çev.), 3 cilt, 1959-1962.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi