JANSKY, Karl (1905-1950) ABD’li mühendis. Yerötesi bir kaynaktan yayılan doğal Hertz dalgalarım bularak radyoastronominin öncüsü olmuştur.
Karl Guthe Jansky 22 Ekim 1905’te Oklahoma Eyaleti’nin Norman kentinde doğdu, 14 Şubat 1950’de New Jersey’deki Red Bank’ta öldü. 1928’de Wisconsin Üniversitesi’ni bitirerek Bell Telephone Laboratories’de çalışmaya başladı. Kısa dalga radyo yayınlarını ve telefon konuşmalarını etkileyen parazitlerin kaynağım araştırırken, 1932’de ilk kez, Yer atmosferi dışındaki doğal kaynaklardan yayılan radyo dalgalarını almayı başardı. O yıl yayımladığı bir makeleyle buluşunu bilim dünyasına duyuran ve dalga kaynağının Gökada’daki yerini belirleyen Jansky, bu konudaki araştırmalarını sürdürmeyerek radyo mühendisliğine döndü. Radyo dalgaları yayım şiddeti birimine, genç yaşta ölen Jansky’nin adı verilmiştir.
ABD ile Avrupa arasındaki radyo bağlantısını etkileyen parazitlerin kaynağını bulmakla görevlendirilen Jansky, alıcıya bağlı hoparlörlerden, atmosferdeki elektrik boşalımından ileri gelen statik sinyallerin yanı sıra, ıslık sesini andıran değişik gürültüler duymuştu. 1932’de, kısa dalga üzerinden çalışan, yönlendirilebilir dev bir antenle 14,6 m dalgaboyundaki radyoelektrik (Hertz) dalgalarım almayı başardı. Çalışmalarını sürdürerek, önce bu dalgaların Gökada’ dan doğduğunu, bir süre sonra da en güçlü kaynağın Gökada merkezinde, Yay (Sagittarius) takımyıldızı yakınlarında bulunduğunu saptadı. Jansky’nin yayımladığı bu sonuçları okuyan ve astronomiyle amatörce ilgilenen ABD’li radyo mühendisi Grote Reber (doğ. 1911), 1937’de ilk radyoteleskop sayılabilecek, 9 m. çapında parabolik bir yansıtıcı anten yaptı. Bu antenle kısa dalgaboyundaki evren ışımalarını almayı başaran Reber, Gökada’nın ilk radyoastronomi haritasını hazırladı.
Jansky’nin bu önemli buluşuyla temeli atılan radyoastronomi, 20. yy ortalarına değin yalnızca görünür ışınımlarıyla incelenebilen gökcisimlerinin yaydığı kısa dalgaboyundaki ışımaları da saptayarak bugün astronominin en önemli dalı olmuştur.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi