KLEİSTENES (İÖ 5,yy) Atinalı devlet adamı. Devlet yönetiminde önemli reformlar yapmıştır.
Yaşamı konusunda ayrıntılı bilgi yoktur. Alkmaionidler ailesinden Megakles’in oğludur. İÖ 7.yy’da Atina, komşu kent devletlerinden geri kalmış durumdaydı. Ancak sonraları Solon Yasaları ve Peisistratos’ un akıllı iç ve dış siyaseti sayesinde komşu devletlerden birçoğunu geride bıraktı. Peisistratos’un ölümünden sonra oğulları başa geçti, böylece Peisistratos’ un kişisel diktatörlüğü babadan oğula geçen bir monarşiye dönüştü. Hipparhos’un öldürülmesinden sonra başa geçen Hippias izlediği iki yüzlü politikayla halkın gözünden düştü. Tiranlar tarafından dışa sürülmüş olan Atina aristokratlan, demokratlarla işbirliğine giriştiler ve Kleistenes’in başkanlığında toplanarak İsparta (Sparta) Kralı I.Kleomenes’in de yardımıyla 510’da Hippias’ın Atina’dan uzaklaştırılmasını sağladılar.
Kleistenes demokratları tutuyordu. Isagoras’ın önderlik ettiği aristokratlara karşı halkı savunuyordu. Önce yenildiyse de İsparta’nın Atina’nın içişlerine karışmasına içerleyen halk ayaklanması sonunda başa geçti. Kleistenes’in 508-507 yıllarında gerçekleştirdiği reformların amacı Solon ya da Peisistratos gibi düzende birtakım değişiklikler yapmak değil, aristokratların tüm gücünü kırmak ve demokratik bir hükümet kurmaktı.
Kleistenes, bu amaçla Attika Yarımadası’nı yüz demos ya da komüne böldü, yurttaşları da coğrafi yerleşimlerine göre 10 fileye ayırdı. Attika yönetim bakımından da kent (Atina), kıyı ve iç bölge olarak yeniden düzeniendi. Her bölge de trittis adım taşıyan 10 bölümden oluşuyordu. Toplam 30 trittis de kura yoluyla birleştirilerek 10 file elde edilmişti. Bunun amacı halkı belli gruplar içinde birleştirmek, çıkarları, yaşayışları ve düşünceleri farklı olan insanları kaynaştırmaktı. İnsanlar birbirleriyle eşittiler, aristokrasinin böyle bir örgütlenmede yer almasına olanak verilmedi.
Kleistenes’in merkez örgütünde yaptığı en büyük yenilik halkı kendi seçtiği vekiller aracılığıyla temsil eden bir meclis kurmasıdır. Demoslar’m nüfuslarına göre gösterdikleri belli sayıda aday arasından seçilen 500 üyeden (bauletes) oluşan bule adını taşıyan meciis sadece bir danışma meclisi değil, mali işlerle, savaş ve dış politika sorunlarıyla uğraşan ve halk meclisinde görüşülecek konulan hazırlayan etkin bir kurumdu. Ancak “Beşyüzler Meclisi”nin yasama yetkisi yoktu. Kleistenes, eski bir kurul olan “Areopug Meclisi” ile Solon’un geliri üzerine kurulu “dört sınıf” örgütünü kaldırmamıştı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi