JOHNSON, Lyndon Baines (1908-1973) ABD’li devlet adamı. 1963-1969 arasında devlet başkanlığı yapmıştır.
27 Ağustos 1908’de Texas Eyaieti’ne bağlı Gilles-pie’da doğdu, 22 Ocak 1973’te San Antonio’da öldü. Babası eyalet meclisi üyesi bir çiftçi, annesi ise öğretmendi. San Marcos’taki Southwest Devlet Öğretmen Okulu’nda öğrenim gördü. 1930’da okulun tarih ve sosyal bilimler bölümünü bitirdikten sonra, Texas ve Houston’da öğretmenlik yaptı.
1931’de siyasal yaşama atılarak, R.M.Kleberg’in seçim kampanyasını yönetti. Kleberg’in Temsilciler Meclisi’ne seçilmesi üzerine onun sekreteri olarak Washington’a gitti. 1935’te Başkan Roosevelt tarafından Ulusal Gençlik Örgütü’nün Texas Eyaleti başkanlığına getirildi.
1937’de Texas 10.Bölge temsilciliği için yapılan seçimi kazanarak, Temsilciler Meclisi’ne girdi. Seçime katılan diğer adaylar arasında Roosevelt’in Yeni Düzen (New Deal) politikasının tek savunucusu olan Johnson, kısa zamanda Roosevelt’in destek ve güvenini kazanarak, Denizcilik Komitesi üyeliğine atandı. Pearl Harbor baskınından birkaç gün sonra Deniz Kuvvetleri’ne katılarak, orduda görev alan ilk Temsilciler Meclisi üyesi oldu. Avustralya ve Yeni Zelanda’ da görev yaptı; Yeni Gine’de gösterdiği yararlılıklar nedeniyle madalya aldı. 1942’de başkanın çağrısı üzerine geri dönen Johnson, Denizcilik Komitesi başkanlığına getirildi.
1949 seçimlerini kazanarak Senato’ya girdi. 1951’de Demokratik Parti grup başkanı oldu; 1954’te yeniden senatör seçildi. Bu dönemde Kongre’nin en etkin siyaset adamlarından biri olan Johnson, 1957 ve 1960’ta çıkan yurttaş hakları yasalarının kabul edilmesinde etkili oldu. 1960’ta Demokratik Parti başkan adaylığı seçimlerine Kennedy’nin rakibi olarak katıldıysa da seçimi kaybetti. Ancak, Kennedy’nin önerisini kabul ederek onun yardımcısı oldu. Seçim kampanyası sırasında birlikte çalıştılar. 1961 seçimlerinde Kennedy devlet başkanı, Johnson ise başkan yardımcısı oldu. Başkan yardımcılığı döneminde aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkeyi ziyaret etti.
Devlet başkanlığı
22 Kasım 1963’te Kennedy’nin Dallas’ta öldürülmesi üzerine, Washington’a dönüşte uçakta yapılan törenle ABD’nin 36. devlet başkanı oldu. Başkan oluşundan sonra yapılan ilk Kongre toplantısında, Kennedy’nin başlattığı programın sürdürüleceğini açıkladı. Başkanlığının ilk yılında vergi indirimi ve zencilerin yaşam koşullarım düzeltmeyi amaçlayan yurttaş hakları yasası kabul edildi. 1964 seçimleri öncesinde “Büyük Toplum” adını verdiği programı açıkladı. Kennedy’nin yoksullukla mücadele programının devamı niteliğindeki Büyük Toplum programı, yaşlılar için sağlık sigortası, konut sorunu, yurttaş hakları, eğitim, hava kirliliği, göçmenlik gibi konulara ağırlık vermekteydi.
Kasım 1964 seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’nin adayı B.Goldwater’a karşı büyük bir başarı kazanan Johnson, Büyük Toplum programını uygulamaya koydu. 1965-1968 arasında çıkartılan yasalarla sağlık harcamalarına ayrılan kaynaklar artırıldı, 65 yaşın üzerindekilere sağlık sigortası sağlandı, eğitim bursları yaygınlaştırıldı, sosyal konutlar yapıldı ve yoksullara ev kirası yardımı yasallaştı.
Johnson’ın- başkanlık döneminde karşılaştığı iki temel sorun, ırk çatışması ve Vietnam Savaşı oldu. ABD’de uzun yıllardan beri sürdürülen ırkçılık politikasına tepki olarak siyahların başlattıkları muhalefet hareketleri, giderek yaygınlaştı. Bunun üzerine Kongre, Haziran 1964’te seçim konusunda, iş alanında ve kamu kuruluşlarında ırk ayrımını yasaklayan yurttaş hakları yasasını kabul etti. Ancak, yasanın yetersizliği nedeniyle olaylar sürdü. Nisan 1968’de zenci önder Martin Luther King’in öldürülmesi, birçok kentte gerginliğin artmasına neden oldu. Olayların yaygınlaşmasından korkan Kongre, yeni ve daha kapsamlı bir yurttaş hakları yasası çıkartarak konut konusunda da ırk ayrımını yasakladı.
Vietnam Savaşı
Mart 1965’te ABD, Vietnam’a ilk kez doğrudan müdahalede bulunarak, hava saldırılarına başladı. VietnamSavaşı tüm dünyada protestolara ve Johnson’ m itibarının azalmasına yol açtı. Johnson, Vietnam halkının sürdürdüğü mücadele sonucu 20. paralelin kuzeyinde yapılan bombardımanın tek taraflı olarak durdurulduğunu açıklamak zorunda kaldı. Kasım 1968’de yapılan seçimlerde adaylığını koymayan Johnson, Texas’taki çiftliğine çekildi.
Türk kamuoyunda 1964 Kıbrıs olayları sırasında Başbakan İnönü’ye yazdığı mektupla tanınan Johnson, San Antonio’da geçirdiği bir kalp krizi sonucu öldü.
• KAYNAKLAR: B.Mooney, The Lyndon Johnson Story, 1956; C.Newlon, LBJ: The Man From Johnson City, 1964.
Türk Ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi