KALECKI, Michal (1899-1970) Polonyalı iktisatçı. Modern makroekonomi kuramının kurucularındandır.
Lodz’da doğdu, 17 Nisan 1970’te öldü. Babası küçük bir iplik fabrikası işletiyordu; ancak 1911 ’de iflas ederek muhasebeciliğe başladı. Geçim güçlükleri genç Michal’i 14 yaşından itibaren öğretim ve çalışmayı birlikte sürdürmek zorunda bıraktı. 1924’te babasının işsiz kalması yüzünden mühendislik eğitiminin son yılında Gdansk Politeknik Okulu’ndan ayrıldı ve iktisadi konularla uğraşmaya başladı. Bir
bankada çalışırken Varşova dergilerine güncel iktisadi sorunlar üstüne yazılar yazdı. 1929-1935 arasında Varşova’daki Konjonktür ve Fiyatlar Araştırma Enstitüsü’nde L.Landau ile birlikte milli gelir istatistiklerinin geliştirilmesine önemli katkılar yaptı. Kalecki ve Landau’nun Polonya milli gelirinin sosyal sınıflar arasında dağılımı üzerindeki hesaplamaları, Avrupa’ da bu doğrultuda yapılmış ilk çalışmadır. 1933-1935 arasında iktisadi dalgalanmalar üzerine yayımladığı çalışmaların önemi, ancak daha sonraki yıllarda anla-şılabildi.
1936’da bir bursla önce İsveç’e sonra da Cambridge Üniversitesi’ne gitti. Bu üniversite o yıllarda “Keynes devrimi”nin karargâhı durumundaydı. Burada, daha sonra Neo-Keynes’çi ve Neo-Ricardo’cu okulların kurucuları ve öncüleri olacak olan J.Robinson, R.Kahn ve P.Sraffa ile kısa zamanda verimli düşünce alışverişine girdi. Bir yıl kadar Paris’te kaldıktan sonra, 1938-1939’da Cambridge Üniversitesi’nde, 1940-1945 arasında Oxford İstatistik Enstitüsü’nde çalıştı.
Savaş sonunda Polonya hükümetinin onayı ile Birleşmiş Milletler örgütünün Ekonomi Bölümü genel müdür yardımcısı olarak New York’a geçti ve 1954’e değin bu kuruluşun dünya ekonomisi üstüne yayımladığı raporların hazırlanmasını yönlendirdi. 1954’te Polonya’ya döndü, Planlama ve İstatistik Yüksek Okulu’nda profesörlük, Bakanlar Kurulu ile Planlama Komisyonu’na yüksek düzeyde danışmanlık yaptı. 1960’ta 15 yıllık bir perspektif planın hazırlığını yürüttü. Çeşitli ülkelerde (son olarak Küba’da) planlama ve iktisat politikaları konularında kısa süreli danışmanlıklar yaptı. 1968’de emekli oldu.
Kalecki’nin iktisada çeşitli katkılarından biri, 1930’lu yılların başında geliştirdiği tasarruflar, yatırım ve istihdamla ilgili, Keynes’inkine benzer bir kuramdır. Bir diğer katkısı “monopol derecesi”nin ölçülme-siyle ilgilidir. Üretim birimi başına kârın fiyata oranından bir indeks sayısı olarak faydalanmıştır. Bu oran ne kadar büyükse, monopol derecesi de o kadar büyüktür. Bu kavram yardımıyla, ücret ve kârların milli gelir içindeki paylarının sabit kalma eğilimini açıklamaya çalışmıştır.
Kalecki’nin ünlü “işçiler kazandıklarını harcarlar, kapitalistler harcadıklarını kazanırlar” önermesi şu mantığa dayanır: işçiler bütün gelirlerini temel gereksinim maddelerine harcıyorlarsa, kârlar yatırımların finansmanına ve kapitalistlerin tüketim harcamalarına gider. Kapitalistler tüketim harcamalarını artırırsa, kapitalistlerin kârı artar. Bu basitleştirmeden, daha sonra makro gelir bölüşümü modellerinde faydalanılmıştır. Kalecki daha sonra, sosyalist ekonomilerde iktisadi büyüme ve iktisadi dinamikler üzerinde durmuş, bu katkılarının bir bölümü, (örneğin yatırım ölçüleri üzerine yazdıkları) Polonya planlamasında benimsenmiş ve uygulanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Essays on the Theory of Economic Fluctuations, 1939, (“iktisadi Dalgalanmalar Kuramı Üzerine Denemeler”); Studies in Economic Dynamics, 1943, (“iktisadi Dinamikler Konusunda İncelemeler”); The Theory of Growth in a Socialist Economy, 1969, (“Sosyalist Bir Ekonomide Büyüme Kuramı”); Selected Essays on the Dynamics of the Capitalist Economy, 1971, (“Kapitalist Ekonominin Dinamiği Üzerine Seçilmiş Denemeler”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi