KATKOV, Mihail Nikiforoviç (1818-1887) Rus, gazeteci. Çar II. Aleksandr ve III. Aleksandr’ın izledikleri politikaları etkilemeye çalışmıştır.
13 Kasım 1818’de Moskova’da doğdu, 1 Ağustos 1887’de Moskova yakınında Znamenskoye’de öldü. 1838’de Moskova Universitesi’ni bitirdikten sonra Königsberg Üniversitesi’nde, 1840-1841 yıllarında da Berlin Üniversitesi’nde öğrenim gördü. 1845- 1850 arasında Moskova Üniversitesi’nde felsefe asistanı olarak görev yaptı. 1851’de Moskovskiye Vedomosti’ nin (Moskova Gazetesi) genel yayın yönetmeni oldu. 1856’da Russky Vestnik (Rus Ulağı) adlı dergiyi kurdu. Bu dergide, İngiltere’nin siyasal kurumlarını öven, çar II. Aleksandr’m yaptığı reformları destekleyen makaleleri yayımlandı. 1860’tan başlayarak muhafazakâr görüşlere yakınlaşan Katkov, 1863’te yeniden Moskovskiye Vedomosti’nin başına geçti. Yaşamının sonuna değin, sahibi olduğu bu gazetenin başyazarlığını yaptı.
Katkov başyazılarında Rusya’daki siyasi karışıklıkların sorumlusu olarak gördüğü radikal Rus aydınlarını sert bir biçimde eleştirdi. 1863 Polonya Ayaklanmasına karşı çıkarak ayaklanmanın bastırılması için alınan sert baskı önlemlerini destekledi. Panslavcı ve saldırgan bir dış politikadan yana oldu. 1881’de III. Aleksandr’ın çar olmasından sonra onun danışmanı oldu ve uyguladığı baskıcı politikaları destekledi.
Katkov’un siyasal sorunlara derinlemesine bir yaklaşımı içermeyen yazıları yaşadığı dönemin siyasal ortamına bağlı olarak sürekli değişiklikler gösterdi. Uzun yıllar Rusya ile Almanya arasında sıkı bir işbirliğinin kurulmasını savunmasına karşın, yaşamının son döneminde, çarı, Fransa ile Rusya’yı yakınlaştıracak, Almanya’ya karşı bir dış politika izlenmesi için ikna etmeye çalıştı. Aynı dönemde serbest ticaret yanlısı görüşlerinin yerini korumacı görüşler aldı. Önceleri yerel yönetim meclislerinin kurulmasını savunan Katkov, daha sonra, özelikle III. Aleksandr döneminde, bu meclisleri eleştirdi ve soyluların bu meclislerdeki temsil oranının yükseltilmesini istedi.
• YAPITLAR (başlıca)ıSobranie statey po polskomu vopro-su, 2 cilt, 1887, (“Polonya Sorunu Üzerine Makaleler”); Sobranie peredovikh statey Moskovskikh vedomostey, 1863-1887, (ö.s.), 25 cilt, 1897-1898, (“Moskova Gazetesi Başmakaleleri, 1863-1887”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi