HORTHY VON NAGYBÂNYA, Miklos (1868-1957) Macar devlet adamı ve amiral. 1920-1944 arasında kral naibi unvanıyla Macaristan’ı yönetmiştir.
18 Haziran 1868’de Kenderes’te doğdu, 9 Şubat 1957’de Portekiz’in Estoril kentinde öldü. Soylu bir Protestan ailesinin oğluydu. 1882’de Fiume’deki (bugün Yugoslavya’da Rijeka) Avusturya-Macaristan Deniz Harp Akademisi’ne girdi. 1909-1914 arasında Avusturya-Macaristan İmparatoru I.Franz Joseph’in yaverliğini yaptı. I.Dünya Savaşı başlayınca imparatorluk donanmasının Novara adlı kruvazörüne komutan oldu. Mayıs 1917’de İtilaf Devletleri donanması karşısında Otranto Savaşı’m kazandı. Aynı yıl, donanmada çıkan devrimci bir ayaklanmayı bastırdı. Ocak 1918’de amiral ve Avusturya-Macaristan donanması komutanı oldu.
Horthy, Mart 1919’da Bela Kun önderliğindeki Macaristan Sovyet Cumhuriyeti’nin kurulmasından sonra, yurt dışına kaçan karşıdevrimci Macarlar tarafından Szeged’de Kont Gyula Kârolyi başkanlığında kurulan geçici hükümetin savunma bakanı oldu. Ardından, karşıdevrimci Beyaz Ordu’nun başkomutanlığına getirildi. Temmuz 1919’da Bela Kun yönetimine karşı bir saldırı başlatan Rumen ordusu Ağustos’ta Budapeşte’yi işgal etti. Horthy komutasındaki Beyaz Ordu, Bela Kun yönetiminin iktidardan uzaklaştırılmasından ve Rumen ordusunun Macaristan’dan çekilmesinden sonra, Kasım 1919’da Budapeşte’ye girdi. Ocak 1920’de seçilen meclis, monarşinin yeniden kurulmasına ve Horthy’nın, kralı olmayan ülkenin kral naibi olarak devletin başına geçmesine karar verdi.
Haziran 1920’de imzalanan Trianon Antlaşması’yla Macaristan, I.Dünya Savaşı öncesinde sahip olduğu toprakların önemli bir bölümünü yitirdi. 1921’de aniden Macaristan’a dönen Macar Kralı IV.Karl’ın tahta çıkma girişimlerini engelleyen Horthy, bu tarihten sonra ülke yönetiminde mutlak bir denetim sağladı. Kont Istvan Bethlen’in başbakanlık yaptığı 1921-1931 arasında, Sosyalistler ve Yahudiler üzerinde uygulanan ve Beyaz Terör olarak adlandırılan yoğun şiddet eylemleri sırasında binlerce kişi öldürüldü. Horthy yönetimi 1927’de faşist İtalya ile bir dostluk antlaşması imzaladı. 1929 Dünya İktisadi Bunalımı sırasında yoğunlaşan iktisadi sorunları çözemeyen Bethlen, 1931’de başbakanlıktan istifa etti. 1932’de başbakan olan Yahudi düşmanı ve Nazi yanlısı Gyula Gömbös döneminde, Nazi Almanyası ile de sıkı ilişkiler kuruldu. Bu ülkenin desteğiyle Macaristan, 1938-1939 yıllarında Güney Slovakya’yı ve Rutenya’yı ilhak etti.
II.Dünya Savaşı’nm başlangıcında ülkesinin tarafsız olduğunu açıklayan Horthy, Haziran 1941’de Macaristan’ı Nazi Almanyası’nın yanında SSCB’ye karşı savaşa soktu. 1942’de oğlu Istvan’ı kral naibi vekili yaptı. Mart 1944’te Nazi orduları Macaristan’ı işgal ettiler. Horthy Sovyet ordularının Transilvanya’ yı ele geçirmelerinden sonra, Ekim 1944’te SSCB ile bir ateşkes antlaşması imzalamayı denediyse de, bu girişimi Naziler tarafından engellendi ve tutuklanarak Almanya’ya götürüldü. Yerine işgalci Naziler’le işbirliği yapan, Macaristan Nasyonal Sosyalist İşçi Partisi’ nin başkanı Szâlasi geçti. Horthy II.Dünya Savaşı’nm sona ermesinden sonra Mayıs 1945’te Müttefikler tarafından serbest bırakıldı ve Portekiz’e gitmesine izin verildi. Yaşamının sonuna değin Portekiz’de kaldı ve orada öldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi