KAZANCAKİS, Nikos (1885-1957) Yunanlı yazar. Özellikle romanlarıyla 20.yy Yunan edebiyatının önemli adlarından biri olmuştur.
Girit’te Heraklion kentinde doğdu, Almanya’da Freiburg’da öldü. Çocukluğu, Girit’te Osmanlı yönetimine karşı kanlı ayaklanmaların olduğu bir dönemde geçti. Ailesi bir süre için Naksos Adası’na yerleşti. Burada Katolik rahiplerce yönetilen bir Fransız okuluna devam etti. Daha sonra Atina’ya giderek hukuk öğrenimi gördü. Hukuk Fakültesi’ni bitirdikten sonra Paris’e gitti, ünlü felsefeci Bergson’un derslerini izledi. Balkan Savaşı çıkınca gönüllü olarak savaşa katıldı. Belirli bir yerde uzun süre yaşamaktan kaçınarak daha sonra da sık sık Avrupa, Asya ve Uzakdoğu’da gezilere çıktı. II.Dünya Savaşı’nda kurduğu partiyle ülkesindeki siyasal yaşam içinde yer almaya çalıştı. Ancak bir süre sonra istediklerini gerçekleştiremeyince Fransa’ya gitti. Yaşamının son on yılını bir kıyı kenti olan Antibes’de geçirdi. Çin’e yaptığı bir yolculuktan dönüşünde Almanya’da öldü.
Kazancakis, önceleri felsefe ve edebiyat denemeleri yazmış, klasik yapıtları Yunanca’ya çevirmiştir. Özellikle Dante’nin Divina Commedia (İlahi Komedya) adlı yapıtının çevirisi çok başarılıdır. Uzun gezilerinin ürünü olarak ortaya çıkan gezi kitaplarında ise insanların ve manzaraların romantik ve sezgisel boyutta bir kavranışı vardır. Tüm yaşamı boyunca bir arayışı sürdüren Kazancakis, Bergson’dan Marx’a, Darwin’den Nietzsche’ye, Hıristiyanlık’tan Buddhacılık’a dek çok çeşitli görüşlerle ilgilenmiş, bunların hepsinden de bir ölçüde etkilenmiştir. Aynı arayışı edebiyatta da sürdürmüş, denemeler, gezi yazıları ve son dönemlerinde yazdığı romanlar dışında tiyatro oyunları ve şiirler de yazmıştır.
24 kitaptan ve 33.333 dizeden oluşan I Odysseia (“Odysseia”) adlı yapıtı, Homeros’un aynı adlı destanına yeni olaylar eklenerek yazılmıştır. Simgeleme ve betimleme açısından oldukça zengin olan bu yapıt, Kazancakis’in düşüncelerini tüm çeşitliliğiyle ortaya koyar. Yapıtta kimi zaman bir kral, kimi zaman bir savaşçı, kimi zaman da bir âşık olarak okuyucunun karşısına çıkan Odysseus, geçirdiği serüvenler boyunca, uygarlıkları yıkan, yenilerini kuran, kendi ruhunu ve Tanrı’yı ararken her zaman özgürlüğün anlamını sorgulayan bir kahramandır.
Kazancakis, ona asıl ününü sağlayan romanlarının çoğunu 1946-1956 arasında yazmıştır. Filmi dünya çapında gösterilen Bios kai Politia tu Aleksi Zorba (Aleksi Zorba) bunlar içinde en tanınmışıdır. Karakterlerin süslü ve parlak bir üslupla işlendiği bu romanda, Zorba’nm efsaneye dönüşmüş kişiliğinde büyük bir yaşam gücü ortaya konmuştur. Savaş yıllarının yılgınlığı içinde geleceğe bakan Kazancakis için Zorba, direncin ve arayışın simgesidir.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: Toda Raha, 1929, (Toda Raba); Bios kai Politia tu Aleksi Zorba, 1946, (Aleksi Zorba); O Kapetan Mihalis, 1953, (Ya Hürriyet Ya Ölüm); Khristos Ksanastavronete, 1954, (Yeniden Çarmıha Gerilen İsa); O Phtokhulis tu Theu, 1957, (Allahın Fıkarası); O Telefteos Pirasmos, (ö.s.), 1959, (Günaha Son Çağrı); Anafora Ston Greco, (ö.s.), 1961, (El Greko’ya Mektuplar). Şiir: Ophis ke Krino, 1906, (“Yılan ve Zambak”); I Odysseia, 1938, (“Odysseia”). Deneme: Taksidevondos, 1927, (“Gezerken”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi