KOLDEWEY, Robert (1855-1925) Alman, arkeolog, mimar. Anadolu ve Mezopotamya’da önemli kazılar gerçekleştirmiştir.
10 Eylül 1855’te Blankenburg’ta doğdu, 4 Şubat 1925’te Berlin’de öldü. Berlin, Münih ve Viyana’da mimarlık, arkeoloji ve sanat tarihi öğrenimi gördü. 1882’de ABD’li arkeolog-mimar F.H.Bacon yönetiminde Batı Anadolu’da Assos kenti kazılarına katıldı. 1885 ve 1886’da Midilli Adası’nda araştırmalar yaptı. Berlin Müzesi’nce 1887’de Irak’da araştırma yapmakla görevlendirildi. 1889’da yine Batı Anadolu’ da çalışmaya başlayarak Ezine’nin güneyindeki Antik Neandria kentini kazdı. İÖ 6 ve 5.yy’a ait kentin sur duvarlarını, akropolisi ve Apollo TapınağTm ortaya çıkardı. Ertesi yıl O.Puchstein ile birlikte, Güneydoğu Anadolu’da C.Humann başkanlığında sürdürülen Zincirli (Samal) kazılarına katıldı. 1890-1891 arasında ve 1894’te yaptığı mimarlık çizimleri ve çevre araştırmaları ile Zincirli kazılarına önemli katkılarda bulundu. 1892-1893’te de O.Puchstein ile Güney İtalya ve Sicilya’daki Yunan tapınakları üstünde çalıştı. Bir süre Almanya’da Görlitz’deki bir mimarlık okulunda dersler veren Koldewey, Man 1899’da Babil’de kazılara başladı.
İÖ 2.binden İÖ 6.yy’a değin güney Mezopotamya’nın başkenti durumunda olan Babil, Bağdat’ın 90 km güneyinde, Fırat kıyısında yer alıyordu ve Antik dünyanın en ünlü kentlerinden biriydi. Koldewey’in on sekiz yıl boyunca sürdürdüğü kazılarla ele geçen bulgular daha çok İÖ 7. ve 6.yy’a, II.Nabukadnezar dönemine aitti. Babil Kulesi olarak da bilinen Eteme-nanki Zigguratı 90 m yükseklikte, yedi katlı, mavi sırlı tuğlalarla kaplanmış bir yapı idi. Marduk Tapmağı ile anıtsal kent surları üstündeki lştar Kapısı’nı bağlayan tören yolunun iki yanındaki yüksek duvarların ve kapının üstü, boğa, ejder gibi kutsal hayvan kabartmalarının bulunduğu sırlı tuğlalarla kaplıydı. Bu kabartmaların bir bölümü bugün İstanbul Şark Eserleri Müzesi’nde, bir bölümü de Berlin Müzesi’ndedir.
Koldewey, 1902’de Babil’in güneyindeki Borsip-pa (Birs Nimrud) kentinde de bir ziggurat kazısı yaptı. 1903’te Alman arkeolog Walter Andrae yönetiminde başlayan Assur (Kalâh Şergat) kenti kazılarına katıldı.
Koldewey, özellikle Babil’de gerçekleştirdiği sistemli kazılarla arkeolojide yeni yöntemleri denemiş ve geliştirmiş bir uygulamacı-bilim adamı olarak önem kazanmıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Die antiken Baureste der İnsel Lesbos, 1890, (“Midilli Adası. Eski Çağ Kalıntıları”); Neandria, 1891; Die Architektur von Sendschirli, 1898, (“Zincirli Mimarlığı”); Die griechischen Tempel in Sizilien und Unteritalien (O.Puchstein ile), 2 cilt, î 899, (“Aşağı İtalya ve Sicilya’daki Yunan Tapınakları”); Die Tempel in Babylon und Borsippa, 1911, (“Babil ve Borsippa Tapınakları”); Das V/iedererstehende Babylon, 1914, (“Yeniden Doğan Babil”); Das Ischtar-Tor in Babylon, 1918,(“Babil’ de İştar Kapısı”).
• KAYNAKLAR: W.Andrae, Babylon- Ausgraber Robert Koideıuey, 1952.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi