KELLY, William (1811-1888) ABD’li mucit ve sanayici. Hava üfleme yöntemiyle çelik üretimini geliştirmiştir.
21 Ağustos 1811’de Pennsylvania Eyaleti’nin Pittsburgh kentinde doğdu, 11 Şubat 1888’de Kentucky Eyaleti’nin Louisville kentinde öldü. Varlıklı bir toprak sahibinin oğlu olan ve kumaş ticareti yaparak yaşama atılan Kelly, daha sonra Kentucky’nin zengin demir yataklarına sahip Eddyville kentinde bir maden ocağı ve yüksek fırın satın alarak demir-çelik üreticiliğine başladı. 1847’de fırındaki yakıt giderlerini azaltmak için çalışmalar yaparken, ergimiş durumdaki dökme demire püskürtülen havanın metalin sıcaklığını yükselttiğini ve karbon yüzdesini düşürdüğünü gördü. Bu yöntemle çelik elde edebilmek amacıyla 1851-1856 arasında bir dizi gizli deneyler yaptı ve yeni ocaklar kurdu. 1855’te İngiliz sanayici Bessemer’ in aynı yöntemi geliştirdiğini, kendi ülkesinde bunun patentini aldığını ve ardından ABD’de de patent başvurusunda bulunduğunu öğrenince, buluşun kendisine ait olduğunu öne sürerek Bessemer’e patent verilmesine karşı çıktı. 1857’de savını patent dairesine kabul ettirmeyi ve patentini almayı başar-dıysa da aynı yıl baş gösteren iktisadi bunalımın etkisiyle iflas etti ve patentini babasına satmak zorunda kaldı. 1862’de yeni bir mali kaynak bularak Michigan Eyaleti’ndeki Wyandotte kentinde bir çelik fabrikası kuran ve 1864’te kendi ürettiği çeliği piyasaya süren Kelly, iki yıl sonra da Bessemer patentiyle çalışan şirketle birleşerek sürekli üretime geçti ve 1871’de patentini yeniletti.
Çelik 19.yy’m ortalarına değin, küçük potalarda az miktarda ve yüksek maliyetlerle üretilebiliyordu. Kelly ve Bessemer’in birbirlerinden habersiz olarak geliştirdikleri dökme demire soğuk hava püskürtme yöntemi, çeliğin doğrudan yüksek fırın içinde ve seri bir biçimde üretimini olanaklı kılmıştır. Fırındaki ergimiş dökme demire püskürtülen havanın içindeki oksijen, metaldeki katışkı maddeleri olan karbon, manganez ve silisyum ile tepkimeye girerek bunları yakar ve cürufa çıkartır. Karbon katışkılar oksijenle yanarak eriyik metalin sıcaklığım yükseltir, katışkı maddeleri cürufa çıktıktan sonra da metalin sıvı halde kalmasını sağlar. Ancak ABD ve İngiltere’deki demir filizlerinde oksijenle tepkimeye girmeyen ve kırılganlığı artırıcı bir katışkı maddesi olan fosfor yüzdesinin yüksek olması nedeniyle, Kelly ve Bessemer’in yöntemiyle önceleri iyi çelik elde edilemedi. Daha sonraları, metale belirli oranlarda manganez eklenmesiyle çatlamadan dövülebilir ve haddelenebilir çelik üretimi olanaklı oldu.
Kelly ve Bessemer’in buluşlarıyla üretimi ucuzlayan çelik Sanayi Devrimi’ne büyük bir ivme kazandırmıştır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi