JANOS ZAPOLYA (1487-1540) Macar kralı. Osmanlı himayesini kabul etmiştir.
Slovakya’da Szepesvaralja’da doğdu, 22 Ağustos 1540’ta Transilvanya’da Szaszsebes’te öldü. Soylu bir Macar ailesindendi. 1505’te Macar soyundan olmayan prenslerin kral seçilmesini engelleyen bir karar alan Rakos Dieti’ne (meclis) önderlik etti. Bunun üzerine soyluların ulusal kral adaylarından biri oldu. 1511’de Transilvanya voyvodalığına getirildi. 1514’te soylulara karşı başlatılan köylü ayaklanmasını kanlı biçimde bastırdı. Aynı yıl toplanan diet, köylüleri tümüyle toprağa bağlı köleler durumuna getiren ve yükümlülüklerini artıran bir karar aldı.
Osmanlı padişahı I. Süleyman’ın, [Kanuni] Macar kralından istediği verginin reddedilmesi üzerine başlattığı Macaristan seferi, 1526’da Mohaç Savaşı’nda Macar ordusunun kesin yenilgisi ile sonuçlandı. Zapolya, Kasım 1526’da toplanan Szekesfehervar Dieti’nde, bir bölüm Macar soylusu tarafından, Mohaç Savaşı’nda ölen II. . Lajos’un. yerine kral seçildi. Ancak diğer bir bölüm Macar soylusunun, Habsburg hanedanından Bohemya kralı ve Avusturya Arşidükü Ferdinand’ı kral seçmeleri iki yıl süren bir iç savaşa neden oldu. I. Ferdinand’a yenilen Zapolya Osmanlılar’a başvurdu. I. Süleyman’ın 1529’da yeniden Macaristan’a girmesi ile Zapolya’nın konumu güçlendi. Macaristan, 1533’te Osmanlı himayesini kabul eden Zapolya ile elindeki Macar toprakları için Osmanlı Devleti’ne vergi ödemeyi kabul eden I. Ferdinand arasında bölüştürüldü. Zapolya Şubat 1538’de I. Ferdinand ile imzaladığı Nagyvarad Antlaşması ile, ölümünden sonra krallığın yeniden Habsburg hanedanına geçmesini kabul etti. Ancak ölümünden az önce bir oğlu olunca bu karara uymadı. Yerine oğlu Janos Sigismund geçti.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi