KÖLLIKER, Rudolf Albert von (1817-1905) İsviçreli biyoloji bilgini. Özellikle histoloji, embriyoloji ve karşılaştırmalı anatomi alanındaki çalışmalarıyla tanınır.
6 Temmuz 1817’de Zürich’te doğdu, 2 Kasım 1905’te Almanya Würzburg’ta öldü. 1842’de, Zürich Universitesi’nden tıp doktorasını aldığı yıl Akdeniz’de bir inceleme gezisine çıkarak, Messina ve Napoli yörelerinin hayvan ve bitki örtüsünü inceledi. 1844’te Zürich Universitesi’nde fizyoloji ve karşılaştırmalı anatomi profesörlüğüne getirildi, 1847’de aynı görevle gittiği Würzburg Universitesi’nde de iki yıl sonra fizyoloji ve karşılaştırmalı anatomi kürsüsünün başkanlığını üstlendi. 1848’de von Siebold ile birlikte kurduğu süreli zooloji yayını Zeitschrift fiir wissens-chaftliche Zoologie ’nin yayın kurulunda da uzun yıllar görev aldı.
Çalışmaları biyoloji, embriyoloji, histoloji ve karşılaştırmalı anatomi gibi geniş bir alanı kapsayan Kölliker, ilk araştırmalarını öğrenciliği sırasında deniz canlıları üzerinde yapmış ve 1844’te kafadanbacaklıların gelişimine ilişkin çalışmalarını yayımlamıştı. Sonradan araştırmalarım sinir sistemine yönelterek, sinir dokusunu, sempatik sinir sisteminin yapısını, omurilikte yer alan sinir liflerini inceledi. İtalyan nöroana-tomi bilgini Golgi’nin geliştirdiği boyama yöntemleriyle sinir hücresinin mikroskopik yapısının 1885’te daha ayrıntılı bir biçimde açıklığa kavuşturulmasından sonra, Kölliker’in bu yöntemleri uygulayarak gerçekleştirdiği çalışmalar da, sinir hücresini sinir sisteminin temel birimi olarak kabul eden nöron kuramını destekliyordu. Araştırmalarının çoğunu hücre düzeyinde mikroskop gözlemleriyle gerçekleştiren böylelikle histolojinin gelişmesinde önemli bir rol oynayan Kölliker, alyuvarların olgunlaşıncaya değin geçirdiği farklılaşma sürecini inceledi, embriyon aşamasında kan yapımının karaciğerde gerçekleştiğini ortaya koydu, düz kas liflerinin hücre yapısında olduğunu gösterdi. Öğrenciliğinden başlayarak ilgisini çeken embriyoloji alanındaki araştırmalarında da embriyondaki tabakalaşma sürecini, dokuların gelişimini inceledi, bu çalışmaların ışığında kalıtım ve türlerin kökeni sorununa eğilerek, evrim sürecinde canlılarda ortaya çıkan değişikliklerin aşamalı olmadığını, birden bire ortaya çıktığını ileri sürdü.
Kölliker, dokuların hücresel yapısını temel alarak gerçekleştirdiği öncü çalışmalarıyla, özellikle histolojinin bağımsız bir bilim dalı niteliği kazanmasında etkili olmuştur.
• YAPITLAR (başlıca): Handbuch der Gevıebelehre des Menscben, 1852, (“İnsan Histolojisi Elkitabı”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi