KROEBER, Alfred Louis (1876-1960) ABD’li antropolog. Kültür yapısı üzerine çalışmalarıyla tanınmıştır.
11 Haziran 1876’da New Jersey Eyaleti’nin Hoboken kentinde doğdu, 5 Ekim 1960’ta Paris’te öldü. New York kentinde, Alman asıllı varlıklı ailesinin liberal, aydın ortamında büyüdü. Columbia Üniversitesi’nde Ingiliz edebiyatı üzerine lisansüstü çalışma yaptı. Antropolojiyle ilk ilişkisi tanınmış antropolog Franz Boas’m yönettiği yerli dilleri konulu bir seminerde başladı. Bu dönemde yaygın olan, antropolojinin insanın evrimini aydınlatmaya önemli katkıda bulunacağı inancını paylaşarak ilgisini antropoloji alanına yöneltti. 1901’de Montana’daki Arapaho Kızılderilileri’nin çevre süslemesinde kullandıkları simgeler üzerine hazırladığı teziyle Boas’m doktora alan ilk öğrencilerinden biri oldu. 1902’de San Francisco kentine taşındı ve Berkeley’deki California Universitesi’nde Antropoloji Bölümü’nü kurdu. Bu bölüm ABD’de antropoloji dalında en önemli öğretim merkezlerinden biri oldu. Boas gibi idealizmi ve tarihsel özgülcülük (historical particularism) yaklaşımı benimseyen Kroeber, uzun meslek yaşamı boyunca çeşitli konularda 500’ü aşkın makale ve kitap yayımladı.
Kroeber meslek yaşamının başlangıcında, kültürü, toplumlarm evrimini açıklayan tek olgu olarak ele almış, çevreye, iktisadi ve toplumsal yapıya ilişkin sorunları göz ardı etmiştir. Bu doğrultudaki görüşlerini 1917’de yayımlanan Superorgarıic (“Süper Organik”) adlı kitabında ele almış, kültüre verdiği önemle, bireyin incelenmesini antropolojinin en temel sorunu olarak gören Boas’m yaklaşımından bir ölçüde uzaklaşmıştır. Ünlü antropolog L.H.Morgan’m, akrabalığa ilişkin terimlerin “sınıflayıcı” ve “tanımlayıcı” niteliklerinin de olduğu yolundaki düşüncesine karşı çıkmış, bu terimlerin toplumun psikolojisini, dilini yansıttığım ve toplumsal yapıyla ilişkilerinin saptana-mayacağmı söylemiştir. Kroeber’in bu tezi, çağdaşı olan sosyal bilimcileri uzun süre etkilemiş, ancak daha sonra Morgan’ı doğrulayan bulgular karşısında Kroeber yanıldığını kabul etmiştir.
Kroeber, uygarlık tarihi boyunca sanat, felsefe ve din kalıpları ile teknoloji ve bilimin yükselişini ve gerileyişini göstermeye çalışmıştır. Configurations of Culture Growth (“Kültür Gelişiminin Gruplaşmaları”) adlı kitabında bu gelişim kalıplarını belli başlı uygarlıklar çerçevesinde incelemiştir.
Kroeber kültürü yapısal bir yaklaşımdan çok biçimlere bağlı kalarak açıklamıştır. Ona göre kültürün gerisindeki asıl yönlendirici etkenler sosyolojik olmaktan çok estetiktir. Kültür, insan topluluklarının evrensel bir özelliğidir. Alt kültür birimleri bağlı oldukları kültürlerin özgün sınırlarını ve coğrafi alanlarını aştıklarından kendilerine özgü özellik ve kalıplara sahip olmalarına karşın, dışa kapalı bir bütün değillerdir. Kroeber kültür öğelerinin somut özellikler gösterecek biçimde yoğunlaştıkları bölgeleri kültür alanları olarak tanımlamıştır. 1904’te Cali-fornia’da kızılderili kültürünün çeşitleri üzerine yazdığı bir makalede, kültür alanı kavramını ilk kez kullanarak bu kavramı Amerikan antropolojisine yerleştiren Kroeber, 1939’da yayımlanan Cultural and Natural Areas of Native North America (“Yerli Kuzey Amerika’nın Kültürel ve Doğal Bölgeleri”) adlı kitabında bu kavramı geliştirmiştir. Boas’m düşüncelerine benzer biçimde kültürel değişimin temelinde kültürün bir bölgeden diğerine yayılmasını görmüş, öte yandan tümüyle bağımsız bir kültürün kendiliğinden oluşması olasılığını da göz ardı etmemiştir.
Kroeber kendini bir etnograf olarak nitelemekle birlikte fiziksel antropoloji, arkeoloji ve dilbilim gibi antropolojinin alt dalları ve ilişkili bilim dallarıyla da ilgili önemli çalışmalar yapmıştır. 1915-1920 arasında New Mexico’da Zuni yakınındaki yerleşim bölgeleri üzerine yaptığı çalışmalar Amerika’nın tarihöncesine ilişkin önemli bilgileri gün ışığına çıkarmıştır. En önemli bulgularını 1924’te ve 1930’da Meksika’ya, 1925’te, 1926’da ve 1942’de Peru’ya yaptığı araştırma gezileri sonucunda elde etmiştir. Kontrollü kazı yöntemleriyle ve üslup çözümlemeleriyle kronolojik tabakalaşmayı belirlemiş, sonuçlarını Peruvian Arc-heology in 1942 (“1942’de Peru Arkeolojisi”) adlı kitabında ele almıştır.
1948’de yayımlanan Anthropology (“Antropoloji”) adlı yapıtında o güne değin sosyal antropolog ve etnologların ilgi alanı içinde sayılan köy toplumlarım ilk kez kültürel antropolojinin konulan arasında ele almıştır. Köyü, “yarı toplum-yarı kültür” kavramıyla tanımlamıştır.
California’da Yurok, Mohave ve Arapaho kızıl-derileri üzerine yaptığı etnografik çalışmaları sırasında, diller arasında ve dillerin kendi içinde ortaya çıkan tarihsel ilişkileri de araştırmış, Avustralya ve Orta Amerika dilleri ve kızılderili lehçeleri üzerine çeşitli kitaplar yazmıştır.
Kroeber’in kültür alanları konusunda kullandığı çözümleme yöntemleri çağdaş olmadığı gibi, kültürel özellikleri belirsiz olan toplumlar konusundaki görüşleri de iyi derlenmiş değildir. Yine de, toplumlar-daki asıl açıklayıcı öğe olarak kültürü vurgulaması halen önemini korumaktadır. Kroeber 20.yy’da antropoloji biliminin biçimlenmesinde önemli rol oynamış bilim adamlarından biri sayılmaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): Types of lndian Culture in California, 1904, (“California’da Kızılderili Kültürünün Çeşitleri”); Anthropology: Race, Language, Culture, Psychology, Prehistory, İ923, (“Antropoloji: Irk, Dil, Kültür, Psikoloji, Tarihöncesi”); Handhook of the Indians of California, 1925, (“California Kızılderilileri Üzerine El Kitabı”); Cultural and Natural Areas of Native North America, 1939, (“Yerli Kuzey Amerika’nın Kültürel ve Doğal Bölgeleri”); Configurations of Culture Grovıth, 1944, (“Kültür Gelişiminin Gruplaşmaları”); Peruvian Archeo-logy in 1942, 1944, (“1942’de Peru Arkeolojisi”); Anthropology, 1948, (“Antropoloji”) Culture: A Critical Review of Concepts and Definitıons (C.Kluckhohn ile), 1952, (“Kültür: Kavram ve Tanımlara Eleştirel Bir Yeniden Bakış”); The Nature of Culture, 1952, (“Kültürün Doğası”); Yokuts Dialect Survey, (ö.s.), 1963,-(“Yakutlar’ın Lehçesi Üzerine Araştırma”).
• KAYNAKLAR: J.Steward, “Alfred Louis Kroeber: 1876-1960”, National Academy of Sciences, Biographical Memoires, XXXVI, 1962.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi