KRETSCHMER, Ernst (1888-1964) Alman nörolog ve psikiyatri uzmanı. Bedenin fiziksel yapısı ile zihin ve karakter arasında bağlar kurmuştur.
8 Ekim 1888’de Wüstenrot’ta doğdu, 8 Şubat 1964’te Tübingen’de öldü. Bir papazın oğluydu. Tıp öğrenimini Münih Üniversitesi’nde yaptı. 1914’te manik-depresif hastalığa ilişkin belirtiler konusunda yaptığı çalışmayla doktorasını aldı. I.Dünya Savaşı’n-da askere alman Kretschmer, Bad Mergentheim askeri hastahanesinde bir nöroloji bölümü kurmakla görevlendirildi. Savaş boyunca özellikle histeri üzerinde çalıştı. 1918’de Tübingen Üniversitesi’ne girdi. 1921’de Körperbau und Character (“Beden Yapısı ve Karakter”) adlı ünlü yapıtında birbirinden farklı beden tipleriyle akıl hastalıkları arasında bir bağ bulunduğu yolundaki kuramını geliştirdi. 1923’te aynı üniversitede psikiyatri ve nöroloji doçenti oldu. 1926’dan 1946’ya değin Marburg Üniversitesi’nde profesör olarak görev yaptı. 1946’da Tübingen Üniversitesi’ne dönerek 1959’a değin nöroloji kliniğinin yöneticiliğini yaptı. Bu dönemde fizyolojik gelişme ve akıl hastalıkları üzerinde ayrıntılı çalışmalarını sürdüren Kretschmer, çocuklarda ve gelişme çağındakilerde rastlanan akıl hastalıkları üzerinde de durdu, yeni hipnoz ve tedavi yöntemleri geliştirmeye çalıştı.
Kretschmer’in tip kuramı biçimbilimsel (morfolojik) niteliktedir, insan bedeninin biçimsel yapısını temel alır. Akıl hastalıkları ile normallik arasındaki ayrımın niceliksel olduğu varsayımından kalkarak üç ana mizaç ve beden tipi belirler. Şizotimik (içe kapanık) mizaç, leptozom-astenik beden tipine denk düşer. Bu tipin özellikleri iyi gelişmemiş kaslar, dar omuzlar, ince kollar, ince bir gövdedir; siklotimik (canlılık ve durgunluk, coşkunluk ve çöküntü arasında gidip gelme, birden değişen ruh halleri) mizaç, piknik beden tipine denk düşer. Bu tipin özellikleri ise kısa boy, kaim ve geniş bir gövde, yumuşak ve az kıllı bir deridir. Gövde ve organlar arasında bir dengenin bulunduğu, kemik ve kas yapısı iyi gelişmiş atletik adı verilen tip ise yapışkan (viscous) mizaç adı verilen ağırkanlı, sakıngan kişilerdir. Bu bağlantılar Kretschmer’e göre farklı beden yapısına sahip kişilerde farklı akıl hastalıklarının görülmesini açıklar: Leptozom-asteniklerde şizofreni, piknik tiplerde manik-depresif psikozlar daha yaygındır. Atletik tiplerde ise epilepsiye (sara) ötekilerde olduğundan daha çok rastlanır.
Bugün, Kretschmer’in beden tipleriyle akıl hastalıkları arasında kurduğu bağlantılar kimi psikiyatri çevrelerince kabul edilmesine karşın, normal karakterler açısından henüz geçerlilik kazanamamıştır.
• YAPITLAR (başlıca): Körperbau und Character, 1921, (“Beden Yapısı ve Karakter”); Hysterie, Reflex und Instinkt, 1948, (“Histeri, Refleks ve İçgüdü”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi