KSERKSES I (İÖ 519-465) Pers imparatoru. I.Darius’un başlattığı Yunanistan seferini sürdürmeye çalışmıştır.
I.Kserkses’in (Xerxses, Ahasaerus, Hşayarşa) doğum yeri bilinmiyor. Persepolis’te öldü. I.Darius’ un oğludur. Babasının ölümü üzerine İÖ 486’da tahta çıktı. Önce Mısır ve Babil’deki ayaklanmaları bastırarak gücünü gösterdi. Ardından Maraton yenilgisinin öcünü almak için Yunanlılar’a karşı hazırlıklara girişti. Uç yıl süren bu hazırlıklar sırasında başta Atina olmak üzere Yunan kent devletleri de güçlendiler.
Kardeşi Mardonios tarafından hazırlanan savaş planına göre Persler Yunanistan’ı hem denizden hem karadan kuşatacaklardı. Orduların Asya’dan Avrupa’ ya geçebilmesi için Çanakkale boğazında birbirine birleştirilmiş gemilerle bir köprü kuruldu.
Kserkses’in İsparta’yı Atina’dan ayırmak için yaptığı girişimler sonuç vermeyince, İÖ 480 ilkbaharında Sardes’ten (Salihli) hareket etti. Makedonya üzerinden Tesalya’ya ilerledi. Thermopylai (Termopil) geçidinde bir süre Leonidas tarafından durduruldu. Direnişi kırdıktan sonra Boiotia ve Atina’yı işgal etti. Ancak Temistokles’in oyununa gelerek Salamis deniz savaşma girdi ve donanması büyük bir yenilgiye uğradı. Kserkses ordunun komutasını Mardonios’a bırakarak Sardes’e döndü.
Yunanlılar Salamis zaferinden yeterince faydalanamadılar. Temistokles, Çanakkale boğazındaki köprünün yıkılmasını ve Pers ordularının geri çekilme yollarının kesilmesini önerdiyse de denizaşırı seferlerden hoşlanmayan Ispanaklar bu öneriyi kabul etmediler. Persler İÖ 479’da yeniden Yunanistan’a saldırdı. Mardonios Atina’yı ikinci kez ele geçirdi, ama Plataia’da yenildi ve öldürüldü.
Kserkses Yunanistan seferinden döndükten sonra sarayına kapandı. Bu arada üstünlük Atina’nın eline geçmeye başlamıştı. Yönetimde büyük güç kazanan Maraton savaşının kahramanı Miltiyades’in oğlu Kimon, Eurymedon (Antalya’da Köprüçay) ırmağının denize döküldüğü yerde Pers donanmasını ağır bir yenilgiye uğrattı. Kserkses son yıllarını tümüyle Persepolis’te geçirdi ve burada görkemli yapılar yaptırdı. Karısı Amstris’in kışkırtmasıyla saray adamlarından ikisi tarafından öldürüldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi