DEUSSEN, Paul (1845-1919) Alman, filozof ve dilbilimci. Schopenhauer’in düşünceleriyle Flint felsefesi arasındaki ilişkiyi araştırmıştır.
7 Ocak 1845’te Neuwied’deki Oberdreis’ta doğdu, 6 Temmuz 1919’da Kiel’de öldü. Protestan bir din adamının oğludur. Nietzsche ile ortaöğrenim yıllarında başlayan arkadaşlıkları, yükseköğrenimlerinin başlarına, Nietzsche Bonn Universitesi’nden Leipzig’e gidene dek sürdü. Deussen de iki yıl sonra, Berlin Üniversitesi’ne geçti, 1869’da Platon üstüne bir çalışmasıyla doktorasını verdi. 1872’de Cenevre’de özel öğretmenlik yaptığı sırada Sanskritçe ve Hint felsefesiyle ilgilendi. 1887’de Berlin Üniversitesi’nde, 1889’da ise Kiel Universitesi’nde profesör oldu. 1912’de Schopenhauer Derneği’ni kurdu.
Deussen çalışmalarım Hint felsefesinin incelenmesi ve Schopenhauer’in düşüncesinin yorumlanması üstüne yoğunlaştırmıştır. Hint felsefesiyle Schopenhauer’in düşünceleri arasında metafiziğe dayanan bir bağ kurmuş, bu arada birçok Sanskriçte felsefe yapıtını Almanca’ya çevirmiştir. Deussen’in çalışmalarım yönlendiren, bütün dinlerin ve felsefe dizgelerinin özde tek bir gerçeğe dayalı olduğu düşüncesidir. Felsefe tarihi, bir bilim olarak, bu ortak gerçeği ortaya çıkarmayı amaçlamalıdır. Bunun için de, herbirinin özünü gizleyen söylence örtüsünü kaldırması gerekir. Yirmi yılda tamamladığı Allgemeıne Geschicbte der Philosophie (“Genel Felsefe Tarihi”) adlı yapıtında bu düşünceyle yola çıkan Deussen, birinci cildi Hint felsefesinin ayrıntılı bir incelemesine ayırdı, ikinci ciltte Eski Yunan felsefesinden, Schopenhauer’e değin Batı felsefesini ele aldı. Bir bölümde de İncil’i inceledi. Ayrıca Schopenhauer ile ilgili 13 ciltlik bir yapıtı vardır. Schopenhauer’in, özellikle Kant felsefesi için, kendi bakışıyla uyuşan bir çözümleme yaptığını savunur. Tanınmış bir Schopenhauer yorumcusu olduğu kadar, Jacob Böhme’nin de ilk yorumcuların-dandır. Ayrıca felsefe tarihi açısından, Doğu felsefesini, bilimsel bir yaklaşımla inceleyen ilk Batılı filozoftur.
• YAPITLAR (başlıca): Das System des Vedanta, 1883, (“Vedanta Dizgesi”); Die Sutras des Vedanta, 1887, (“Vedanta’nın Sutras’ları”); Die Elemente der Metaphy-sik, 1887, (“Metafiziğin Öğeleri”); Allgemeine Geschichte der Philosophie, mit hesonderer Berücksichtigung der Religionen, 2 cilt, 1894-1917, (“Genel Felsefe Tarihi ve Dinler Üstüne Özel İnceleme”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi