FANFANI, Amintore (1908-1999) İtalyan siyaset ve devlet adamı. Hıristiyan Demokrat Parti’nin merkez sol kanadının önderlerindendir.
6 Şubat 1908’de Arezzo iline bağlı Pieve Santo Stefano kasabasında doğdu, 23 Kasım 1999’da Roma’da öldü. Faşizm döneminde Milano Katolik Üniversitesi’nde iktisat profesörlüğü yaptı. 1954’te Roma Üniversitesi’nde iktisat tarihi profesörü oldu.
1944’te yoğun bir siyasi çalışma içine giren Fanfani, genel sekreter Alcide De Gasperi tarafından Hıristiyan Demokrat Parti’nin (HDP) propagandasını yürütmekle görevlendirildi. 1946’da yeni bir anayasa hazırlamak amacıyla oluşturulan Kurucu Meclis’e seçildi. 1947-1950 arasında De Gasperi hükümetlerinde çalışma ve sosyal güvenlik bakanı olarak görev yapan Fanfani, bu dönemde kent ve köylerin yeniden yapımını öngören ve işçi konutları yapılması ve komünist olmayan işçi sendikalarının örgütlenmesini içeren “Fanfani Planı”nı uygulamaya çalıştı. 1948’de milletvekili seçildi, 1968’e dek meclisteki yerini korudu. Temmuz 1951’de kurulan De Gasperi hükümetinde tarım ve orman bakanı, 1953’te de içişleri bakanı oldu.
Fanfani’nin 12 Ocak 1954’te kurduğu hükümet mecliste güvenoyu alamadı. HDP’nin sol kanat önderi olan Fanfani, Temmuz 1954’te partinin genel sekreterliğine seçildi. Mayıs 1958 seçimlerinde HDP çoğunluğu sağlayınca merkez sol eğilimli bir hükümet oluşturdu, böylece “appertura a sinistra” (sola açılma) politikasının ilk uygulayıcısı oldu. Ancak parti içi ve dışı tepkilere dayanamayarak Ocak 1959’da başbakanlıktan ve genel sekreterlikten istifa etti. Temmuz 1960’ta üçüncü kez başbakan olarak merkez partilerin dışardan desteklediği bir tek parti hükümeti kurdu. Şubat 1962’de HDP’nin “sola açılma” kararı doğrultusunda Sosyal Demokrat Parti ve Cumhuriyetçi Parti’nin yer aldığı ve İtalyan Sosyalist Partisi tarafından dışardan desteklenen karma bir hükümet kurdu. Bu dönemde elektrik sanayii kamulaştırıldı. İktisadi planlamaya ve eğitimin yaygınlaştırılmasına önem verildi. HDP’nin oylarının önemli ölçüde azaldığı 1963 seçimlerinden sonra kurulan Hıristiyan Demokrat hükümette başbakan olmadı.
Mart 1965’te Aldo Moro hükümetinde dışişleri bakanı olan Fanfani, Aralık 1965’te Kuzey Vietnam önderi Ho Şi Minh’ten ABD’ye bir barış çağrısı götürdüğü yolundaki asılsız haberin bir gazetede yer almasının doğurduğu tartışmalar üzerine istifa etti. Şubat 1966 – Mayıs 1968 arasında ikinci kez dışişleri bakanlığı yaptı. 1968-1973 arasında senato başkanlığını yürüten Fanfani, 1972’de ömür boyu senatörlüğe atandı. 1973-1975 arasında HDP genel sekreterliği yaptı. Temmuz 1976’da yeniden senato başkanlığına seçilen Fanfani, 1978’de Giovanni Leone’nin istifasından sonra geçici cumhurbaşkanlığı görevini yürüttü.
Fanfani’nin iktisat ve sosyal bilimler alanında 40’a yakın yapıtı bulunmaktadır.
• YAPITLAR (başlıca): Le origini dello spirito capitalistico, 1932, (“Kapitalist Düşüncenin Kaynakları”); Cattolicesi-mo e protestantesimo nella formazione storica del capitalis-mo, 1934, (“Kapitalizmin Tarihsel Oluşumunda Katoliklik ve Protestanlık”); Storia delle dottrine economicbe, 1938, (“iktisat Öğretisi Tarihi”); Indagini sulla rivoluzio-ne dei prezzi, 1939, (“Hızlı Fiyat Artışları Üzerine Araştırma”); Storia economica, 1940, (“İktisat Tarihi”); Storia del lavoro, 1943, (“Emeğin Tarihi”); Persona, beni, societâ, 1945, (“Kişiler,Mallar, Toplum”); Poemi Onîerici ed Economia Antica, 1960, (‘Homeros’un Şiirleri ve Eski Çağ İktisadı”); Una Pieve in Italia, 1964, (“İtalya’da Bir Kilise”); Strategia della Sopravvivenza, 1975, (“Yaşamını Sürdürme Stratejisi”); Capitalismo, Socialita, Participazio-ne, 1976, (“Kapitalizm, Sosyalizm, Katılım”).
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi