ERETNA BEY ( ? – 1352 ) Türk beyi. Eretna Beyliği’nin kurucusudur.
Doğum yeri ve tarihi bilinmiyor. Kayseri’de öldü. Uygur Türkleri’nden bir Ilhanlı emiriydi. Ebu Said Bahadır Han’ın hükümdarlığı döneminde İlhanlılar’ın Anadolu valisi Timurtaş’ın (Demirtaş) yanında görevliydi. Kız kardeşi de Timurtaş’la evliydi. Ilhanlı hükümdarı ile arası açılan babası Emir Çoban’ın öldürülmesi üzerine Timurtaş 1327’de Mısır’daki Memluk hükümdarına sığınınca Anadolu’yu bir süre Eretna Bey yönetti. Emir Çoban’m öldürülmesi üzerine Ilhanlı topraklarında çıkan ayaklanmayı bastıran Ebu Said Bahadır Han kısa bir süre sonra Anadolu valiliğine Büyük Şeyh Haşan adlı bir emiri atadı. Ancak Anadolu’yu yakından tanıyan ve iyi bir yönetici olan Eretna Bey vali vekili olarak görevini sürdürdü.
Ebu Said Bahadır Han’ın 1335’te veliaht bırakmadan ölmesi üzerine Ilhanlı tahtı için büyük bir mücadele başladı. Bu mücadele özellikle Büyük Şeyh Hasan’la Timurtaş’m oğlu Küçük Şeyh Haşan arasında geçiyordu. Bu dönemde Anadolu vali vekilliği görevini sürdüren Eretna Bey taht mücadelesinin uzaması üzerine Memluk hükümdarı Melik Nasır’a başvurup onun valisi olmayı önerdi. Önerisi kabul edilince 1338’de Memluk sultanı adına para bastırıp hutbe okuttu. Bu sırada Azerbaycan’a yerleşen Küçük Şeyh Haşan, Eretna Bey’den egemenliğini tanımasını istedi, isteğini kabul etmeyince Eretna Bey’in üzerine yürüdü. İki taraf 1343’te Sivas ve Erzincan arasında Karanbük’te karşılaştılar. Başlangıçta yenilgiye uğrayan Eretna Bey, Şeyh Hasan’ın askerlerinin ganimet toplamak için dağılmasından yararlanarak ani bir saldırıyla Şeyh Hasan’ı bozguna uğrattı. Bu başarı üzerine 1344’te Sultanlığını ilan ederek Alaü’d-dünya ve’d-Din sanını aldı.
Hemen hemen tüm Orta Anadolu’ya egemen olan Eretna Beyliği önce Sivas’ı daha sonra da Kayseri’yi merkez edindi. Bu bölgede yıllarca Moğol akmlarmdan tedirgin olan halkı düzene kavuşturdu. Ancak ölümünden sonra beylik iç çekişmeler ve komşu beyliklerin saldırısıyla zayıfladı ve 1381’de Kadı Burhaneddin tarafından ortadan kaldırıldı. Köse olan Eretna Bey halk arasında “Köse Peygamber” sanıyla da anılırdı.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi