EŞARİ (7.J7) Arap, vali. Halife Ali ile Muaviye arasında hilafet için hakemlik yapmıştır.
Ebu Musa Abdullah b. Kays el-Eşari, Yemen’in Eş’ar kabilesindendir. Nerede doğduğu bilinmiyor, Kûfe’de öldü. Hicret’ten (622) önce Mekke’ye gidip Müslüman oldu. 628’de Hayber’in fethinden sonra Peygamber tarafından Yemen kıyılan ile Zebid ve Aden valiliğine atandı. Halife Ömer daha sonra onu Mugire b. Şu’be’nin yerine 638’de Basra valiliğine gönderdi.
Eşari’yi 642’de Kûfeliler vali olarak istediler. Halife Ömer bu isteğe uyarak onu Kûfe’ye gönderdi. Ahvaz, İsfahan ve Nusaybin fetihlerinde bulundu. İkinci kez Basra valiliğine atandı. Osman halife olunca 644’te görevinden ayrıldı. Kûfe’ye yerleşti. 655’te yeniden Küfe valisi oldu. Halife Osman’ın ölümünden (656) sonra Kûfeliler, Ali tarafını tutunca buradan kaçmak zorunda kaldı.
Ali işbaşına geçtikten sonra Muaviye şehit edilen Osman’ın öcünü almak için ortaya çıktı. Iraklılar’dan oluşan Ali’nin ordusu ile Suriyeliler’den oluşan Mua-viye’nin ordusu 657’de Sıffin Ovası’nda karşılaştı. Ali savaşı kazanırken, Muaviye’nin komutam Amr b. As Kuran yapraklarım mızraklara geçirtti. Bunun üzerine savaş ertelenip hakeme başvuruldu. Eşari Ali’nin, Amr b. As da Muaviye’nin temsilcisi olarak Erzuh’ta bir toplantı düzenlendi.
Eşari, Ali ve Muaviye’nin halifeliğe yaraşır olmadıklarını, başka bir halifenin seçilmesi gerektiğini ileri sürdü. Bu yüzden her iki tarafın düşmanlığını kazandı. Başarısızlığını anlayınca, öldürülme korkusuyla Mekke’ye kaçtı. Burada kendisini güven içinde görmeyerek Kûfe’ye döndü. Kaynaklarda tartışmalı olarak geçen 663 tarihinde Kûfe’de öldü.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi