FİTZGERALD, F.Scott (1896-1940) ABD’li roman ve öykü yazarı. 20. yy ilk yarısı ABD edebiyatında “Yitik Kuşak”m önde gelen temsilcilerindendir.
Francis Scott Key Fitzgerald, 24 Eylül 1896’da ABD’nin Minnesota Eyaleti’nde St.Paul’de doğdu, 21 Aralık 1940’ta FIollywood’da öldü. Aristokrat bir babanın ve İrlanda asıllı bir annenin tek çocuğuydu. 1913’te Princeton Üniversitesi’ne girdi. 1917’de ise öğrenimini yarıda bırakarak orduya katıldı. Ertesi yıl tanıştığı Zelda Sayre’a âşık oldu, kısa yoldan para ve başarı kazanıp onunla evlenebilmek umuduyla New York’a gitti. Bir reklamcılık işine girdi, ancak bu işte aradığını bulamayınca daha önce başlamış olduğu This Side of Paradise (“Cennetin Bu Yanı”) adlı romanını veniden ele aldı. Princeton Universitesi’nde okuyan bir gencin gelişimini konu alan bu romanın 1920’de yayımlanmasıyla yirmi dört yaşında büyük bir üne kavuştu ve Zelda’yla evlendi.
1924’te Fransa’da, Riviera’ya yerleşti. Fitzgerald, beklentilerine kavuşmasına karşın, Amerika ve Avrupa arasında geçirdiği daha sonraki yıllarda, para sıkıntısı ve duygusal sarsıntılarla dolu mutsuz bir yaşam sürdü. Zelda hiçbir zaman içinden çıkamayacağı bir bunalıma sürüklenirken, Fitzgerald da alkolik olmanın sınırına geldi. ABD’ye dönerek, 1937’de Hollywood’da senaryo yazarlığına başladı. O sıralarda dedikodu sütunu yazarı Sheilah Graham’e âşık oldu ve yaşamının sonuna değin onunla birlikte yaşadı. Kalp krizi sonucu öldüğünde henüz kırk dört yaşındaydı.
Fitzgerald, tutku ve umutsuzluklarla dolu yaşamıyla olduğu kadar, romanlarıyla da l.Dünya Savaşı sonrası Amerikası’nın düşlerini ve düş kırıklıklarım yansıtmıştır. 1922’de yayımlanan The Beautiful and Demned (“Güzel ve Lanetli”) adlı romanı büyük bir mirasa konma umuduyla yaşayan ve orta yaşlarına vardıklarında beklentilerine ulaşmakla birlikte ruhsal olarak yitip giden genç bir çifti konu alır. Ancak 1934’te tamamlayabildiği Tender is the Night (Geceler Güzeldir) adlı romanı, hastasıyla evlenen ve onu iyileştirme sürecinde gitgide bir çöküşün içine sürüklenen Amerikalı bir psikiyatrın öyküsüdür. Riviera’da geçen roman yer yer Fitzgerald’ın Zelda’yla olan ilişkisini yansıtır.
1925’te yayımlanan The Great Gatshy (Muhteşem Gatsby) Fitzgerald’m en tanınmış romanıdır. Yoksul bir aileden gelip zenginlerin dünyasına giren Jay Gatz’in öyküsü çevresinde “Amerikan düşü”nü ve Amerikan toplumunun gelişimindeki tüm bir dönemi yer yer hüzünlü bir anlatımla ele alan roman, Amerikan edebiyatının klasikleri arasına girmiştir. Fitzgerald’m roman kişileri, gençlik, başarı ve zenginlik tutkuları, büyük beklentileri ve düş kırıklıklarıyla kendi yaşamının uzantısı gibidirler. Fitzgerald, Hol-lywood’lu bir film yapımcısını konu aldığı son romanı The Last Tycoon ’u (“Son Patron”) bitireme-miş, roman 1941’de arkadaşı eleştirmen Edmund Wilson tarafından yayıma hazırlanmıştır.
Fitzgerald, Tales of the Jazz Age (“Caz Çağı Öyküleri”) ve Ali the Sad Young Men (“Bütün Mahzun Delikanlılar”) gibi kitaplarında topladığı öyküleriyle de 20. yy ilk yarısı Amerikan öykücülüğünün önemli adlarından biri olmuştur. Yaşadığı macera ve umutsuzluk dolu dönemin izlerini taşıyan roman ve öyküleriyle 1920’ler “Caz Çağı”nın yazarı olarak tanınmış, savaş sonrası “Yitik Kuşak”ın önde gelen yazarlarından biri olarak döneminin genç yazarlarım etkilemiştir.
• YAPITLAR (başlıca): Roman: This Side of Paradise, 1920, (“Cennetin Bu Yanı”); The Beautiful and Damned,
1922, (“Güzel ve Lanetli”); The Great Gatshy, 1925, (Muhteşem Gatsby); Tender is the Night, 1934, (Geceler Güzeldir); The Last Tycoon, 1941, (“Son Patron”). Öykü: Flappers und Phılosophers, 1920; Tales of the Jazz Age, 1922, (“Caz Çağı Öyküleri”); Ali the Sad Young Men, 1926, (“Bütün Mahzun Delikanlılar”); Taps at Reville, 1935. Çeşitli: The Crack-Up, (ö.s.), E.Wilson (der.), otobiyografi; 1945, Letters, (ö.s.), A.Turnbull (der.), 1963, (“Mektuplar”).
• KAYNAKLAR: A.Mizener (der.), F.Scott Fitzgerald: A Collection of Critical Essays, 1963; A.Turnbull, F.Scott Fitzgerald, 1962.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi