DONATI, Giovanni Battista (1826-1873) İtalyan astronomi bilgini. Yıldız ve kuyrukluyıldız tayflarını inceleyerek spektroskopinin ve astrofiziğin gelişmesine katkıda bulunmuştur.
16 Aralık 1826’da Pisa’da doğdu. 20 Eylül 1873’te Floransa’da öldü. Pisa Universitesi’nde öğrenim gördükten sonra 1852’de Floransa’ya giderek Kraliyet Müzesi’ne bağlı gözlemevinde çalışmaya başladı. Yansıtmalı teleskopu geliştiren ünlü astronomi bilgini Amici’nin yönettiği bu gözlemevinde özellikle kuyrukluyıldızlar üzerinde değerli çalışmalar yapan Donati, 1864’te Amici’nin ölümünden sonra gözlemevinin yöneticiliğine ve astronomi profesörlüğüne getirildi. Ayrıca, ölünceye değin, Floransa yakınlarındaki Arcetri’de kurulacak yeni bir gözlemevinin yapımını denetledi.
Atmosferin, yıldızların, Güneş’in fiziksel yapısı ve kutup ışıkları üzerinde de çalışmaları olan Donati ilgisini daha çok kuyrukluyıldızlar üzerinde yoğunlaştırmış, 1854-1864 yılları arasında altı kuyrukluyıldız keşfetmiştir. 2 Haziran 1858’de gözlemlediği kuyrukluyıldız bugün onun adıyla anılır. Gene de astronomiye en büyük katkısı, yıldız ve kuyrukluyıldızların tayfını inceleyerek, tayfölçümüne dayanan yeni bir astronomi dalının gelişmesine yol açan öncü çalışmalarıdır. 1860 Haziran’ırıda gözlemlenen bir Güneş tutulmasından sonra, yıldızların atmosfer yapısını incelemek amacıyla, bir yüzyıl kadar önce Fraunhofer’in geliştirdiği spektroskopla (tayfölçer) gözlemlere başlayan Donati, bilinen on beş kadar büyük yıldızın tayfıyla Güneş tayfını karşılaştırmalı olarak inceledi. Böylece, yıldız tayflarının sınıflandırmasında temel alınacak önemli veriler elde etti.
Donati, kuyrukluyıldız tayfını gözlemleyen ilk astronomi bilginidir. 5 Ağustos 1864’te kuzey gökküreden geçen “1864 II kuyrukluyıldızri’nm spektroskopla incelenmesi, kuyrukluyıldızların yapısı üstüne değerli bilgiler sağlamış, bu gökcisimlerinin kuyruk bölgesinin çok seyreltik ışıklı gazlardan oluştuğunu ortaya koymuştur.
Prizmalı spektroskopu geliştirerek sistemli bir biçimde yıldız tayflarının incelemesine uygulayan Donati’nin çalışmaları astrofiziğin başlangıç dönemine değerli bir katkıdır.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi