FRANÇOIS I (1494-1547) Fransa kralı. V. Charles’la rekabet amacıyla yayılmacı bir dış politika izlemiş, ülkesinde Rönesans kültürünü yerleştirmeye çalışmıştır.
12 Eylül T494’te Cognac’ta doğdu, 31 Mart 1547’de Rambouillet’de öldü. Angouleme Kontu Charles de Valois- Orleans ile Savoie’h Louise’in oğludur. 1496’da babası ölünce, 2 yıl sonra Fransa kralı olacak olan amcası XII.Louis’nin vesayeti altına girdi. 1498’de Valois dükü yapıldı ve Fransız tahtının varisi oldu. Çocukluğu amcasının, annesinin ve ablasının baskısı altında geçti. Askeri yönü ağır basan bir öğrenim gördü. XII.Louiş, onu daha çok sınır bölgelerinde görevlendirdi ve ülke yönetimiyle ilgili işlerden uzak tuttu. XII.Louis’nin ölümü üzerine 1 Ocak 1515’te Fransa kralı oldu.
I. François kral olduktan sonra, Milano Dükalığı topraklarını ele geçirmek üzere harekete geçti. 1515’teki Marignano Savaşı’nda Milano dükü ile Papa X.Leo’nun güçlerini yendi. 1516’da papa ile yaptığı antlaşma ile kilise vergilerini toplama ve din adamlarını atama yetkilerini alması, Fransız kilisesi üzerinde denetim kurmasını sağladı. Aynı yıl İsviçreliler’le ölümüne dek geçerli olacak bir barış antlaşması imzaladı.
1519’da Alman imparatoru I. Maximilian öldüğünde, I.François Hıristiyan Avrupa’nın en güçlü yöneticisi durumundaydı. Ancak, Kutsal Roma-Ger-men imparatoru seçimlerini I.François yerine, Maximilian’ın torunu Aragon ve Kastilya Kralı V. Charles’ ın [ Charles Quint ] kazanması iki yönetici arasında uzun yıllar sürecek bir çekişmenin ve rekabetin başlamasına neden oldu.
I.François ile V.Charles arasındaki ilk savaş 1523’te başladı. François, Bicoque’ta bozguna uğrayarak Milano’yu yitirdi. Topraklarına el koymaya kalkıştığı Dük Charles de Bourbon’un soyluları ayaklandırmak amacıyla Provence’ı işgal etmesi, aynı yıl yeni bir savaşın başlamasına neden oldu. François 1525’te İtalya’yı yeniden ele geçirmek üzere başlattığı Pavia Savaşı’nda yenilerek V. Charles’a tutsak düştü. Ocak 1526’da imzaladığı Madrid Antlaşması ile, serbest bırakılması karşılığında Fransa topraklarının üçte birmı ve iki oğlunu rehine olarak Charles’a vermeyi kabul etti.
François serbest kaldıktan sonra, Papa VIII.element, Milano ve Venedik dükleri ile V.Charles’a karşı “Cognac Birliği”ni kurdu ve Almanya’ya yeniden savaş açtı. Ancak savaştan umduğu sonucu elde edemeyince, Ağustos 1529’da “Kadınlar Barışı” olarak da bilinen Cambrai Barış Antlaşması’m imzaladı. Bu antlaşma ile V. Charles Burgonya’daki, François ise İtalya’daki haklarından vazgeçtiler. V. Charles’ın 1536’da Provence’ı işgal etmesi üzerine başlayan yeni savaşta, Osmaniıiar’la ittifak kuran I. François 1543’te Nice’i fethetti. Ancak, Nisan 1544’te Cerisoles zaferini kazanmasının ardından imzaladığı Crepy en Laonnais Antlaşması ile, Savoie’dan çekildi ve Artois ile Flandre’daki egemenlik haklarından vazgeçti.
LFrançois’nın V. Charles’la olan rekabeti sanat ve bilim alanına da yansıdı. I. François döneminde parlak ve gösterişli bir saray yaşamı başladı. Rönesans kültürünü ülkesine yerleştirmek amacıyla ünlü İtalyan ressamlarım ve müzisyenleri Fransa’da ağırladı, 1530’da College de France’ı kurdurdu. I.François döneminde, resmi belgelerde Latince’nin ve yerel dillerin kullanılması yasaklandı ve Fransızca resmi dil oldu. Ölümünden sonra yerine oğlu II. Henri geçti.
Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi